Yılan Dansı’nın Warburg’da yarattığı dönüşüm ruhunu ve çağının ipuçlarını içeren görsel bir analiz olarak irdelemek de mümkündür. Yerlilerin dansları ve nesneleri üzerinden kültürel dünyanın düzenine bir atıf ya da bir ilişkilendirme mantığı ile dil ve ifadenin dolayımında sınırların yoklandığı bir alegorik tasarımın mizanseni oluşturulmuştur. Biçim ve anlam arasındaki derinlikte gerçekleşen bir sorgulamanın öznesi, erken modernist dönemin büyücüsü hâline gelen Warburg’dur esasında. Dolayısıyla Pueblo yerlileri Warburg’un yaşamında sembolik Yılan Dansı’ndan çok daha fazla şey ifade etmektedir.

warburg: erken modernist dönemin büyücüsü

Gerçekten de bu dansın barındırdırdığı enerjinin aynı zamanda Warburg’un kuramsal yaklaşımında, klasik eserlerdeki kaynak ve köken tartışmasındaki güçlü simge ilişkilerinin varlığına atıfla eleştirel bir ruhu tetikleyen ve umutlu bir savunma güdüsünü harekete geçiren, bir kendini bulma deneyimi oluşturduğundan şüphe yoktur. Burada Warburg’un kültürel evrim rotasında (diyalektik bir yörüngede savrulan/arkaik, mitik ve dinsel vurgularla harmanlanan) ve erken dönem moderni de içine alan bir tarihsel imge dışavurumunun biçimlendirdiği sentez gücünden bahsedilmektedir. 

Yılan Dansı ritüelinin Warburg tarafından girişilen analizinin; kültürün görsel hafızasının haritalanması mantığından önceki evreye karşılık gelmesi bir rastlantı değildir. Farklı zaman periyotları arasındaki kültürel bağlar, sürreal bir bağlantının yarattığı hakikat ve toplumsal bir deneyimle süregiden gerçeklik kaybı, Warburg için tarihsel zamanın öngörülebilir ilksel bir eşiğini teşkil etmektedir muhtemelen. Bunun bir kuramcı için felsefi bir deneyim alanı olarak işlev görmesi önemlidir. Yerlilerin Yılan Dansı’nı ilkel bir kavrayış olarak sunması, Warburg’un bu olgunun metaforik potansiyelinin yarattığı enerjiyi de bağlamından çekip çıkarması ve bu dans üzerine arkaik şifreleri çözecek bir alt yapının keşfi ve buna kavramsal bir nitelik kazandırması önemlidir. Kültürel inşa ivmesinin izini süren Warburg, süregiden bu ampirik tarih ekseninin elbette kültürel gelenek ve nesnelerle olan güçlü bağını bilmektedir. 

Warburg adeta, daha sonra Bilderatlas Mnemosyne ile hayata geçireceği teorik görsel haritanın ilk diyagramlarını zamandışı evrende yaşayan Pueblo yerlilerinin yaşamında hissetmiş gibidir. Yılanların gücüyle (yıldırım-şimşek) yaratılan bu metafizik evrende, dışsal kaygılardan ve maddi dünyadan kurtularak, ortamı niteleyen güç, tutku ve inanç gibi kombinasyonlar, yenilenerek geleceğe aktarılan kültürel kodların ilk bağlamları, kurgu ya da inşalarıdır büyük oranda. 

Yılan Dansı’nın Warburg’da yarattığı dönüşüm ruhunu ve çağının ipuçlarını içeren görsel bir analiz olarak irdelemek de mümkündür. Yerlilerin dansları ve nesneleri üzerinden kültürel dünyanın düzenine bir atıf ya da bir ilişkilendirme mantığı ile, dil ve ifadenin dolayımında sınırların yoklandığı bir alegorik tasarımın mizanseni oluşturulmuştur. Biçim ve anlam arasındaki derinlikte gerçekleşen bir sorgulamanın öznesi, erken modernist dönemin büyücüsü hâline gelen Warburg’dur esasında. Dolayısıyla Pueblo yerlileri Warburg’un yaşamında sembolik Yılan Dansı’ndan çok daha fazla şey ifade etmektedir. Ve bu durum, ayrıca Warburg’un envanterinde kültürel bir palimsest ve ebedî tekrar olarak kavramsal bir nitelik kazanır. Yılanların kapışması ile çakan şimşekler ilâhi kıvılcımlara dönüşmekte ve yılan dansının gerçeklik yanılsaması düzensiz bilgilerin yığınları arasında öne çıkmakta, kültürel tekabüliyetin yeni kodları da burada yazılmaktadır adeta. ♦