Warburg Enstitüsü, son yıllarda doğrudan ya da dolaylı olarak sanatçılar için bir çekim merkezi olmuştur. “Kendi başına kültürel hafızayı besleyen bir anıt veya bilgi yapısı” olarak giderek önem kazanan enstitünün ve Aby Warburg’un entelektüel tartışmaların odağı hâline gelmesi hiç de şaşırtıcı değildir. (1) Bilderatlas Mnemosyne düzenlemelerinde izlenen ve görüntü analizine yönelik yenilikçi, karşılaştırmalı yaklaşım, düşünürler, tarihçiler ve sanatçılar tarafından incelenmektedir. Özellikle panel düzeneklerinde haritalandırılan entelektüel anlam yolları, son derece farklı ve etkileyici görünmektedir. (2) 

Georges Didi-Huberman, Warburg’un döneminin avangard sanatçılarıyla aynı derecede deneysel ve sezgisel yöntemi paylaştığını belirtir. Kurt Schwitters, Lazlo Moholy Nagi, Walter Benjamin, Georges Bataille ve Man Ray gibi avantgardistlerin birbirinden farklı ya da heterojen görsel imgeler arasında ortaklıklar kurma eğilimleri aynı şekilde Warburg için de geçerlidir. Warburg’un tutkuyla kurguladığı sıradışı imge dizilimi ve geliştirdiği gösterim teknikleri; aslında Duchamp’tan Gerhard Richter’e kadar uzanan bir çizgide sanatçılarla ilişkilendirmek olası. (3) Bu aşamada gerek Bilderatlas temalı, gerekse bağımsız etkinliklerde Warburg’a açık atıflarla biçimlenen biçimlenen Hito Steyerl, Arthur Jafa, Liu Chuang gibi sanatçıların çalışmalarından bahsedilebilir. Nitekim son dönemde; Warburg’un plastiğiyle uzlaşımlı sanat üretimlerinin yanı sıra, geliştirdiği temalarla çağdaş bakış açıları sunan kültürlerarası konu tercihlerinin yaygınlığından da söz edilebilir.  

Örneklemek gerekirse; Bilderatlas Mnemosyne  panellerindeki görüntü dizilimlerini inceleyen RB Kitaj, kişisel bir imge teorisi geliştirir. Keza, Cornelia Parker, Nick Goss, Isaac Julien, Tobias Buche ve Goshka Macuga gibi isimler, çalışmalarının başlangıç noktalarını, ikonografik bağlantılarla düzenlenmiş kütüphane, arşiv ve geniş fotoğraf koleksiyonuna atıflı bir şekilde belirler. Özellikle Tobias Buche, atlas konseptine atıflı bilgi panolarını andıran düzenlemeler geliştirir. Farklı zaman ve mekânlara ait kültürel bağlara sahip fotoğraf simgeleri ve belgeleri kullanan yerleştirmeleri, metinsiz bir düzlemde suskun görsellikleri ile Warburg’un panellerini çağrıştırır. Kapsamlı bir dilsel alanı oluşturma düşüncesi, burada çok sayıda anlatım olasılığıyla düzenlemeleri karmaşık ama çekici bir hâle getirir. (4)

Benzer şekilde Taryn Simon ve Aaron Swartz’ın tercih ettikleri atlas formatı, 21. yüzyılın gelişen dijital kültürle ilgili kehanetlerle yüklüdür. Małgorzata Mirga-Tas, Trevor Paglen ve  Georges Adéagbo’nun Hamburger Kunsthalle’de 2020 yılında sergilenen enstalasyonları, Bilderatlas Mnemosyne‘a hem bir saygı duruşu hem de bir eleştiri işlevi görmüştür. Adéagbo’nun, imge ve nesne düzenlemesinde kullanılan yöntemi taklit eden enstalasyonu, Warburg’un olasılıklarına ve önyargılı fikirlerin kültürler arasında göç ederken imgelerde nasıl yerleşebileceğine dikkatleri çeker. 

Sonuçta; Bilderatlas Mnemosyne , hem sergileme aracı hem de düşünme biçimi olarak çağdaş sanatı ve sanatçıları etkilemeye devam etmektedir. Belki de Warburg’un imgeler hakkındaki düşüncelerine gelen çağdaş tepkilerin en güçlüsü, imgelerin taşıdığı fikirlerin zamansal veya coğrafi sınırları aştıkça nasıl devam edeceği ve dönüşeceği ile ilgilidir. Birçok sanatçı için, geçici montaj estetiği, açık uçlu ve modüler yapısı, onu kendi görüntü derlemeleri için bir mihenk taşı hâline getirmiştir. Dolayısıyla şu bilgi net bir şekilde ortadadır: Bilinçdışı hafıza ile ilgili radikal sorularla sanat algısını da değiştiren Warburg, özellikle Bilderatlas’ı ile güncel görsel sanat uygulamalarında temel bir referans ve çalışma konusu hâline gelmiştir. Ve belirleyici düşüncelerin kaynak ve kökeni ile imgelerin yer değişmesi ve dolaşımı konusunda çok önemli bir kaynak durumundadır. ♦