PORTRAIT

aby warburg

biyografi

DERLEME

"

Aby Warburg’un geliştirdiği kavramsal model; antik çağın, modern Avrupa uygarlığını sosyal, siyasal, dini, bilimsel, felsefi, edebi ve sanatsal gelişmeler üzerinden köklü biçimde etkilemiş olduğu fikri üzerinde temellenir. Bu tezin dayanaklarını, düşünsel ve görsel dayanaklarını içeren özel kütüphanesi ise; kendine özgü dehasının, hayal gücünün, huzursuz meraklarının, tutku ve zaaflarının izlerini taşıyan bir paradigma olarak ayrıcalığını korumaktadır. Hamburg’ta kurulan bu kütüphane, özellikle 1918'den sonra Weimar Almanyası'ndaki en heyecan verici entelektüel merkezlerden biri olarak kabul edilir.

Aby Warburg

Aby Warbung eşi Mary ve kızları Marietta ile, 1901.  (https://www.barlach-haus.de/en/exhibitions/mary-warburg/)

Aby Warburg (1866–1929) Hamburg’da doğmuştur. Bir bilim insanı ve koleksiyoncudur. Bankacılık yapan bir ailenin en büyük oğludur. Hayat boyu kendisine sağlanacak maddi destek karşılığında, kitap ve araştırma masraflarının karşılanması koşuluyla miras haklarının bir kısmını kardeşine devretmiştir.

Bonn, Floransa ve Strazburg’da sanat tarihi okuyan Warburg, önemli bir Rönesans Sanatı uzmanı olarak kabul edilir. Erken dönem çalışmalarında Jakob Burckhardt’ın  etkisindedir. Bu dönemde, Floransalıların antik çağda ne gördüğünü ve pagan kültürü bağlamında yaratılan sembollerin on beşinci yüzyıl İtalya’sında neden yenilenmiş bir canlılık içinde  ortaya çıktığını anlamaya ve sormaya çalışır. Warburg, 1892’de Botticelli’nin Venüs’ün Doğuşu ve Bahar adlı eserleri üzerine tezini tamamladı. Erken İtalyan Rönesansı’nda Antik Çağ Temsillerinin İncelenmesi  adıyla 1893’te basılan eser, sanat tarihinde ikonografik ve ikonolojik yöntemler için bir başlangıç olarak kabul edilir.

kaynaklar

◉   Christopher D. Johnson, https://warburg.library.cornell.edu/about/aby-warburg/ 

◉   Axel Heil, Margrit Brehm ve Roberto Ohrt https://zkm.de/en/aby-warburg-biography

◉   Lucy Ives “Renegade Art Historian Aby Warburg Challenged…” Art in America, June 8,2020. https://www.artnews.com/art-in-america/features/aby-warburg-mnemosyne-atlas-reproduction-1202689821/

 

warburg amerika’da

1895’te Amerika Birleşik Devletleri’ne yaptığı bir gezi sırasında, yerlilere ait kültürün kompakt, çarpıcı, mitik imge ve ritüellerle olan doğrudan bağlantısını keşfetti. Bunu araştırmalarının ana teması hâline getirdi. Böylece, Rönesans sürecinde antik çağın yeniden canlandırılmasıyla ilgili tartışmalara esas teşkil eden sıradışı dinsel, kozmik ve yerel referansları öne çıkardı. Bu yolculuğun ancak on yıllar sonra gündeme gelmesi, onun dolambaçlı, çoğu zaman gizemli görünen entelektüel kariyerinin bir göstergesidir. 

Warburg, 1897’de sanatçı Mary Hertz ile evlenerek Floransa’ya yerleşir. 1902 yılında yeniden Hamburg’a dönerek kütüphanesiyle ilgilenir, koleksiyonlarını genişletir. Dürer ve antik çağ üzerine verdiği bir konferansta Pathosformel terimini ortaya atan Warburg, ayrıca Bilderfahrzeuge (görüntü araçları) gibi bir terimden de ayrıca bahseder. Halılar, baskılar ve yağlıboya tablolar gibi taşınabilir taşıyıcılar görüntüleri toplayarak Wanderstrassen der Kultur (kültür yolları) başlığıyla kavramsal bir çerçeve içine alır. Hareket ve değişim vurgularıyla görsel unsurları kategorize eder, uluslararası alana ve iletişime hükmeden görsel bir arşive sahip olur. 

Başlayan Birinci Dünya Savaşı, neden olduğu vahşeti ve kaos sonrasında Warburg’un ruh sağlığı üzerinde travmatik bir etki yaratır. Önce şizofreni, sonra manik depresyon teşhisi konulan Warburg, 1918-1920 yılları arası çeşitli sanatoryumlarda ve ardından üç yıldan fazla bir süre Dr. Ludwig Binswanger’in bakımı altında İsviçre tedavi görür. 

1923 yılında sanatoryumda Kızılderili Hopi halkının yılan dansı üzerine verdiği ilginç bir konferansla dikkatleri çeker. Söz konusu dansın Antik Yunan’daki dini düşünceyle bağlantıları olduğunu öne sürer. Sıradışı, hatta korkutucu bir ritüeli tasvir edip görselleştirerek, bunun kültür bağlamındaki işlevini belirleyen bu konuşma, Warburg için bir motivasyon kaynağı olur ve bilimsel çalışmalarına geri dönmesini sağlar. 

benzersiz bir proje: bilderatlas mnemosyne 

İyileşen Warburg, 1924 yılında Hamburg’a geri döner. Önemli bir araştırma kurumu haline gelen Kulturwissenschaftliche Bibliothek Warburg‘un (KBW – Warburg Kültür Çalışmaları Kütüphanesi) yöneticiliğini üstlenerek Bilderreihen  (görüntü dizileri) eşliğinde ders vermeye ve konferanslar düzenlemeye başlar. Son, büyük ve entelektüel projesi olan Mnemosyne Atlası, fikir olarak bu dönemde ortaya çıkar. Ruhsal ve düşünsel enerjisinin ürünü olan bu benzersiz çalışmanın kökeni de daha çok geçmişte yatar. Warburg, görsel ve psikolojik çekiciliğiyle Mnemosyne Atlası’  pedagojik bir araç olarak görür. Aynı zamanda sorularına yanıt aradığı bir ilişkisel bir düzlem olarak niteler. Özellikle, tarihsel değişimin, tekrarın ve kabulün doğası hakkındaki kapsamlı fikirlerini tamamlanmış ve yayınlanabilir bir forma sokmanın heyecanı içindedir. Warburg kısa süre içinde, çok sayıda birbirine iliştirilmiş imgeyi büyük paneller üzerine metonimik olarak düzenlemeye başlar. Antikçağı niteleyen acı formüllerin (pathosformal) içkin ve elle tutulur hâle gelmesi için çalışır. 

Bu yoğun süreçte Warburg, ilgilendiği asıl konunun görsel kültür belleği olduğunu fark eder. Tarihsel dönemler ve kültürler arasındaki düşünce aktarımını anlamak ve imgeleri, bu yolculukların araçları ve ifadesel belgeleri olarak anlamlandırmak için yeni düzenleme esasları ve tematik başlıklar geliştirir. O yüzden; Antikçağın erken modern dönem boyunca ve sonrasında varlığını sürdürmesini sağlayan tematik bir imge haritası olarak Bilderatlas Mnemosyne projesine büyük önem verir. 1928 yılında kırk üç panelden oluşan ilk versiyonu ve hemen ardından yetmişten fazla panelden oluşan ikinci versiyonu tamamlar. Bir yıl sonra Atlas’ın üçüncü versiyonuna başlar, ancak 26 Ekim 1929 tarihinde hayatını kaybeder. Atlas, bu yüzden son şeklini almamış, yarım bir çalışma olarak kalır.

warburg kütüphanesi / hamburg

Aby Warburg Biography

The Reading Room of the Kulturwissenschaftliche Bibliothek Warburg, Hamburg. https://warburg.sas.ac.uk/library/about-library/library-aby-warburg

BILDERATLAS MNEMOSYNE

bilderatlas mnemosyne kültürel evren

A re-creation of panel 6 (detail) from Aby Warburg’s “Bilderatlas Mnemosyne,” 1925–1929/2020, gelatin silver prints on burlap, The Warburg Institute, London. https://warburg.sas.ac.uk/library/about-library/library-aby-warburg

Bilderatlas Mnemosyne, Warburg'un son büyük ve entelektüel projesidir. Ruhsal ve düşünsel enerjisinin ürünü olan bu benzersiz çalışmanın kökeni de daha çok geçmişte yatar. Warburg, görsel ve psikolojik çekiciliğiyle Mnemosyne Atlası'nı pedagojik bir araç olarak görür. Aynı zamanda sorularına yanıt aradığı bir ilişkisel bir düzlem olarak niteler. Özellikle, tarihsel değişimin, tekrarın ve kabulün doğası hakkındaki kapsamlı fikirlerini tamamlanmış ve yayınlanabilir bir forma sokmanın heyecanı içindedir. Warburg kısa süre içinde, çok sayıda birbirine iliştirilmiş imgeyi büyük paneller üzerine metonimik olarak düzenlemeye başlar. Antikçağı niteleyen acı formüllerin (pathosformal) içkin ve elle tutulur hâle gelmesi için çalışır.

HAZIRLAYANLAR: GÜLAY YAŞAYANLAR – MÜMTAZ SAĞLAM

ABY WARBURG & BILDERATLAS MNEMOSYNE ÜZERİNE 

KİTAP YAYINLARI

E.H. Gombrich, Aby Warburg: An Entellectual Biography / Phaidon Press Ltd. 456 pages, English, Hardback, August 1997.  

Uwe Fleckner, Der Blitz und die Schlange: Aby Warburgs Amerikanische Reise (Kulturgeschichte), Hatje Cantz Verlag, 150 pages, English, Hardback, November 2023.

Hans C. Hönes, Tanged Paths: A life of Aby Warburg, Reaktion Books, 288 pages, English, Hardcover, May 2024. 

Aby Warburg 150, Work, Legacy, Promise Edited by: David Freedberg and Claudia Wedepohl, 464 pages, De Gruyter Publishing, English, 1st Edition, April 2024.

aby warburg

Blitzsymbol und Schlangentanz: Aby Warburg und die Pueblo-Kunst (Kulturgeschichte) Authors: Christine Chaves and Uwe Fleckner, Hatje Cantz Verlag, 400 pages, English, hardcover, March 2022.

 

aby warburg

Lara Bonneau, Lire l’œuvre d’Aby Warburg à la lumière de ses Fragments sur l’expression, 264 pages, French Edition, softcover, Şubat 2022. 

 

Aby Warburg Miroirs de faille – À Rome avec Giordano Bruno et Édouard Manet, 1928-29, Edited: Maurizio Ghelardi, L’écarquille Published, French Edition, softcover, 224 pages, June 2011. 

 

aby warburg

Aby Warburg: Essay Florentins, Edited: Eveline Pinto and Sibylle Muller, Hazan Published, French Edition, softcover, 368 pages, April 2015. 

 

Bilderatlas Mnemosyne

Aby Warburg: Bilderatlas Mnemosyne / Das Original, Edited by Haus der Kulturen der Welt and The Warburg Institute; Roberto Ohrt, Axel Heil, Publisher: Bundeskunnsthalle Bonn, Hardcover 2020.

Christopher D. Johnson,  Memory, Metaphor, and Aby Warburg’s Atlas of Images, Ithaca: Cornell University Library and Cornell University Press, 2012.

Bilderatlas Mnemosyne

Aby Warburg, Atlas Mnemosyne, Translator: Joaquin  Chamore Mielke, Akal Ediciones SA, 192 pages, Spanish, Hardcover, Marc 2010. 

Aby Warburg: Bilderatlas Mnemosyne / The Original, Edited by Haus der Kulturen der Welt and The Warburg Institute; Roberto Ohrt, Axel Heil, Publisher: Hatje Cantz, 184 pg. English, Hardcover 2020.

İZMİR - LONDON

saglamart; dinamik bir anlayış ile hareket eden, kültür-sanat ortamındaki olay ve olgulara, sanatçı tavırlarına, yapıtlara ve yayınlara odaklanan bağımsız bir yayın etkinliğidir. Tüm hakları saklıdır. All rights reserved. Görüntü ve yazılar izinsiz kullanılamaz. Images and texts cannot be used without permission.

Copyright ©
Can Sağlam - Gülay Yaşayanlar Mümtaz Sağlam, 2025.