william kentridge: “weigh all tears”

MÜMTAZ SAGLAM

William Kentridge; “Weigh All Tears” adını verdiği bu son sergisinde, farklı tür ve malzeme tercihlerinin devrede olduğu bir mekân tasavvuruyla daha kuşatıcı bir etkinin nasıl oluşması gerektiği meselesine yanıt aramaktadır. Galeri mekânında sıra dışı bileşenlerin uzlaşımlı birlikteliği, hiç kuşkusuz ki sarsıcı bir görsel alan etkisini hazır etmekte; temsili bir kavrayışla daha kapsamlı bir enstalasyon pratiği fikrini hayata geçirmektedir. Bu şekilde katmanlı ve çok parçalı bir düzenek halini alan immersive bağlam, deneysel bir bütünleştirme çabasının somut karşılığı olarak, yeni bir zamana ve aşkın bir mekâna eklemlenmektedir.


William Kentridge, “Weigh All Tears”, Kişisel Sergi, Hauser&Wirth Gallery, Hong Kong. (https://www.vip-hauserwirth.com/gallery-exhibitions/william-kentridge-weigh-all-tears-hong-kong-2022/)

William Kentridge; her defasında silinip yeniden var edilen bir çizim pratiği üzerinden yakın geçmişe ilişkin olay ve olguları bir akış düzeni içinde anlatmak ya da hatırlatmak istemektedir.[i] Görsel dil bütünlüğü tesis edilmiş sıra dışı bir biçimlemeyle oluşturulan, tarihsel vurgularla yüklü bu yas güncelerinde, açık bir güvencesizlik haline vurgu yapmaktadır.

Bu kapsamda Weigh All Tears [ii] adıyla düzenlediği son sergisi de, kişisel tarihiyle ilişkili travmaları ve tuhaf düşleriyle kurduğu bir kalıntı-enkaz estetiğini her koldan izleyene b/ulaştırmaya, distotopik çağrışımlarla onu sarsmaya çalışmaktadır. Ve, bireysel bir aktarım deneyimi halinden çoktan çıkan bu tasavvuru, fantazmagorik birleşimlerle öyküleştiren genel bir yabancılaşma hâline, hatırlatma uyarılarıyla donatılmış büyük bir yerleştirme konseptine dönüştürmüş durumdadır. Bu yüzden Kentridge’in eskitilmiş üretim alanı, foto-mekanik bir ifade tekniğine dayanarak, parçalı ve palimpsest bir durumu kodlayan karşılıklı bir uzlaşım durumunu ifade etmektedir.


Weigh All Tears

Kentridge; bu sergide, farklı tür ve malzeme tercihlerinin devrede olduğu bir mekân tasavvuruyla daha kuşatıcı bir etkinin nasıl oluşması gerektiği meselesine yanıt aramaktadır. Galeri mekânında sıra dışı bileşenlerin uzlaşımlı birlikteliği, hiç kuşkusuz ki sarsıcı bir görsel alan etkisini hazır etmekte; temsili bir kavrayışla daha kapsamlı bir enstalasyon pratiği fikrini hayata geçirmektedir. Bu şekilde katmanlı ve çok parçalı bir düzenek halini alan immersive[iii] bağlam, deneysel bir bütünleştirme çabasının somut karşılığı olarak, yeni bir zamana ve aşkın bir mekâna eklemlenmektedir. Dolayısıyla, değişen haritalar, dokumalar, projeksiyon görüntüleri ve heykeller vasıtasıyla kurulan bu imgelem, otorite fikriyle süren hesaplaşmanın alanını genişletmekte, Uzak Doğu’nun kendine özgü kültürel alanına açılan hybrid bir mekânsal duyumu tesis etmektedir.

Weigh All Tears; ayrıca, eski Çin haritalarının dokunduğu duvar halılarıyla zenginleştirilmiş mekân düzeniyle gizemli görünen içeriği pekiştiren, kırık bir anlamın inşa sürecine katkı sağlamaktadır.[iv] Böylece belirginleştirilen farklı zaman ve mekânları yansıtan bir psiko-coğrafya tanımlaması üzerinde, yer değiştirme veya göç gibi zorunlu yaptırımları yansıtan sıralı imge dizilimi, baskı ve ölümü simgeleyen bağımsız arkaik armalara dönüşmektedir. Ayrıca bu bağımsız siluetler, kahramanlık anlatılarının simge karakterlerini hem gölgeler halinde somutlaştırmakta, hem de zaman içinde nasıl unutulduklarını veya yok edildiklerini sorunlaştırarak kolektif amneziye dair vurgular yapmaktadırlar.

Sergide yan yana bir raf düzeninde sunulan küçük ve çok sayıdaki bronz heykel ise; üç boyutlu simgesel bir sözlük gibi okunmak üzere tasarlanmıştır. Kentridge, burada heykele dönüştürülen nesne kökenli sembollerin görsel dilini denemekte, ardından geçit törenine uygun bir dizilişle okunur bir anlam bütünlüğü elde etmektedir. Bu sergide de bulunan, flipbook‘ta[v] görülen titreşimli semboller ve ifadeler de yine dans eden figürler, silinmiş metin sayfaları ve eşya eklentilerinin soyut şekillerinden oluşturulmuştur.

William Kentridge, “Weigh All Tears”, Kişisel Sergi, 17 Mart – 29 Mayıs 2022, Hauser&Wirth Gallery, Hong Kong. (https://www.vip-hauserwirth.com/gallery-exhibitions/william-kentridge-weigh-all-tears-hong-kong-2022/ )

toplumsal ve bireysel bir ıstırap paradigması

Hiç kuşku yoktur ki; sıkıntı estetiğiyle ilişkili, zorlayıcı tekrarlar, geçici ve maketleri andıran siluetler, travmatik bir yas kültürünün silinti, kir ve pas içindeki temsili için işlev yüklenmektedir. Fantazmagorik[vi] bir temsilin kodladığı ve sıra dışı bir hayal gücünün desteğiyle bütünlük kazanan post-memory’nin belirginleştirdiği bir uzam-zaman ve mekân boyutunun tahayyülü söz konusudur burada… Bu yüzden, “Kentridge’in sanatı, hatırlamanın önemini vurgular ve amneziye düşme ve unutulma riskine karşı tavır alır. Tarihsel hafıza’nın yanı sıra psişik uzaklaştırma toplumun özelliği travmatik olaylardan sonra sanki bu şeylere erişim inanılmaz derecede karmaşık hale gelmiştir.”[vii] Eskitilmiş, ilkelci bir duyarlıkla biçimlenen görsel unsurlar, hareket etütlerinin, izlerinin, hayalet çizimlerin palimpsest geçirgenliğinde tarihsel bir sürece, fantastik unsurları tuhaf nesneleri bir zaman ve mekân aralığına yerleştirilmiştir.

Sancılı coğrafyalarda yaşanan olaylara ilişkin psikolojik ve simgesel kodlarla harita üzerine iz bırakan Kentridge, dramatik bir kavrayış biçimini yansıtan bir yerleştirme anlayışıyla, manipülasyon temelli bir ekleme/değiştirme ve yenileme efektiyle, resim yaklaşımını esaslı bir ses ve görüntü olgusuna dönüştürmektedir. Tam da bu yüzden, Kentridge’in resim yüzeyine karşı geliştirdiği tahrip edici yaklaşım ve tepkisel parçalanma; kaba olduğu kadar etkileyici de olan tarz; kasvetli görünümüyle güçlü, sert ve aykırı bir dile sahiptir.

William Kentridge; farklı ve yeni coğrafyalardaki tarihsel ve güncel sorunları, kendine özgü teknik ve yöntemlerle birleştirme, anlatma ve hatırlatma becerisinden gücünü alan büyük ve etkili düzenlemeleriyle öne çıkmaktadır. Ayrımcı ve baskıcı siyasal söylemlerin, uygulamaların açık bir biçimde kötüye kullanılmasının ve bunun yol açtığı şiddetin sonucu olarak enkaz, artık alan ve kalıntı mecazına odaklanan yaklaşımını, yeni coğrafyalarla ve sorunlu alanlarla ilişkiye açmaktadır.


Mümtaz Sağlam, Copyright © 2022, Tüm hakları saklıdır. / All Rights Reserved.

[i]  William Kentridge (1955, Johannesburg, Güney Afrika) Apartheid, sömürgecilik, totaliterlik ve bunların kalıcı etkileri konusunda geliştirdiği eleştirel bakış açısıyla tanınan bir sanatçıdır. 1990’lı yıllarda, yaptığı çizimlerde anlattığı hikâye uyarınca oluşan her değişikliği fotoğraflayarak inşa ettiği basit kurgulu animasyonlarıyla dikkatleri çekmiştir. Aynı zamanda baskıresim, performans ve heykel gibi üretim ve ifade biçimlerine, multi-medya kombinasyonlarını birleştiren çözümlere ve tekniklere de ilgi duymuştur. Tiyatro ve opera gibi prodüksiyonlarda tasarımcı ve yönetmen olarak görev almıştır. Kentridge’in çalışmaları, büyük oranda yakın tarihi kaydetme düşüncesiyle, geçmişin kalıntılarından beslenen estetik bir duyarlıkla yeniden yapılandırılmış parçalardan oluşan bir kurmaca olarak tanımlanabilir. Görsel alanın bir yapı-söküm pratiğiyle parçalaması ve yeniden düzenlemesi fikri, bu yaklaşımın özünü belirlemektedir. (Ayrıca bkz. https://www.mariangoodman.com/artists/49-william-kentridge/)

[ii]  Bkz. William Kentridge / “Weich All Tears, Kişisel Sergi, Hauser & Wirth Gallery, 17 Mart- 29 Mayıs 2022, Hong Kong.

[iii]  immersive installation: Üç boyutlu, çevreyi taklit eden, izleyicilerin içinde gezebilecekleri şekilde bir mekân duyumunu yaratan yerleştirme biçimi.

[iv]  Bkz. https://www.hauserwirth.com/hauser-wirth-exhibitions/35727-william-kentridge-weigh-all-tears-hong-kong-2022/

[v]  flipbook: Titreşimli kitap, bir sayfadan diğerine kademeli olarak değişen bir dizi görüntüyü içeren bir kitapçıktır. Sayfalar hızlı bir şekilde çevirildiğinde, görüntüler aksak bir ritimle hareket edermiş gibi görünür.

[vi]  fantazmagori: Rüya ortamı; art arda gelen rüya benzeri anlamsız ya da kopuk hayaller dizisi. Bireyin kendini düşsel bir kimlikle özdeş kılarak, gerçek dünyadan alıkoyması, kendisini hayali bir dünyanın gerçekliğine/boşluğuna bırakması durumu. (Bkz. Jonathan harris, Yeni Sanat Tarihi , Sel Yayınları, Çeviren: Evren Yılmaz, İstanbul, 2013, sf. 154)

[vii]  Rosalind Krauss, The Rock: “William Kentridge’s Drawings for Protection”, October Files, No. 21, The MIT Press, Cambridge, Massachusetts, London, England, Edited by R. Krauss, 2017, pg. 33-68.


William Kentridge ile ilgili diğer yazılar: 1: https://saglamart.com/kentridge-city-deep 2- https://saglamart.com/william-kentridge-ppostmemory 3- https://saglamart.com/kentridge-weigh-all-tears 4- https://saglamart.com/william-kentridge