el anatsui: behind the red moon / büyüleyici bir kültür arkeolojisi

GÜLAY YAŞAYANLAR

Behind the Red Moon, Çağdaş Afrika Sanatı’nın uzun zamandır gizli kalmış, sert ve geri dönülmez bir şekilde yükselen uyanışına da işaret etmektedir. Ve hiç şüphe yoktur ki; Afrika kökenli sanat, başlı başına yeni bir dünya sanatı anlayışını önermektedir. Anatsui’nin enstalasyonu da bu bağlamda, saklı kalan Afrika sanatını aydınlatan yeni ve paradigmatik bir efsanevi büyü gibidir. Çağdaş sanatın hassasiyetlerine vurgu yapan ve güncel bağlantılarıyla katmanlanan bir yapıya, psikolojik keşiflerle yol alan ve güçlü bir bakışın ürünü olan hümanist bir vurguya, gerçekçi anlatılardan oluşan farklı ama yüceltilmiş estetik dile ve kurguya sahiptir. 

---

• 

• 

---

El Anatsui’nin; Afrika’nın naif ve kırılgan dünyasına gönderme yapan metal dokuma işleri, gelenek, emek ve ürün gibi kavramların izinde aslında yabancılaşmamış bir enerjiyle biçimlenir. Turbine Hall gibi önemli bir mekânda devam etmekte olan ve katılaşmış, hareketsiz perdelere yansıyan üç dokumadan oluşan Behind the Red Moon / Kızıl Ayın Ardında adlı büyük heykel enstalasyonu da bu kapsamda; Afrika’yı anlatan ve yücelten umutlu bir gelecek öngörüsü gibidir. Adeta ortak hafızadaki kalıntıları veya hasarlı bölgeleri harekete geçiren ve duyguları uyarıcı bir etkiye sahip bu düzenleme, El Anatsui tarafından dikkatlice hesaplanmış, çevreye duyarlı bir tahayyülün koruma kalkanına dönüşmektedir. Yani burada aynı zamanda yeni algıların devreye girmesiyle, ütopik bir eko-sistemin varlığını kurgulayan duygulanımsal bir doğanın ritmine de eşlik edilmektedir. Böylece, birbirine bakır tellerle bağlantılı metal şişe kapaklarıyla örülen bu dokumalar, güncel sorunların görünür kılındığı gerçekçi bir içe bakışın analizi hâline gelmektedir.

---

bir hafıza düzeneği: behind the red moon

 Turbine Hall’de doğal ışık altında parlayan bu dev metal kumaşlar, bir taraftan etraflarına kırılgan ve melankolik bir atmosfer yaymakta, öte yandan atık şişe kapaklarının metalik titreşimiyle, ütopik bir arzuyla dünyayı kurtarma düşlemine dönüşmektedir. Burada sanki renkli kumaşların kışkırtıcı bir biçimde uçuştuğu, ağırlıksız hâle gelen bir hafıza düzeneği karşımıza çıkarılmaktadır. Bu bakımdan Behind the Red Moon adlı düzenleme, yeni dünya düzeninin tüketim-atık ve çevre kavramlarının eşliğinde radikal bir ötekilik üzerinden ele alınarak gerçekleştirilen bir düşsel yolculuğu anlatır. Böylelikle ötekinin edimleri, güdüleri ve hayatta kalma çabalarının genel bir anlatısı hâline gelen düzenleme, bir yandan sempatik ilişkisel durumlar yaratırken, öte yandan radikal bir tüketim kapitalizminin yerleşik değerlerini sorgulayan sanatsal bir retoriğin nesnelerine dönüşmektedir. Bu farklı evrende, her metal şişe kapağı, tüketim-emek, sömürü ve ticaret silsilesinin en küçük parçası olarak önem kazanır. Sömürü siyasetinin mikro düzeyde simgesi olan alkol şişe kapaklarının, ötekinin emeğine dair fragmanlara dönüşerek Turbine Hall’un dev boşluğunda salınır hâle getirilmiş olması, büyüleyici kültürel bir arkeolojinin sonucudur burada… Böylece; Behind the Red Moon Afrika tarihinin geleneksel anlatı tercihlerinden yola çıkarak katmanlı hâle gelmekte, sessizce boşlukta uçuşan renkli, parıltılı ve büyüleyici bir güce ve etkiye kavuşmaktadır. Ayrılıkçı politikalara maruz bırakılmış bir psiko-coğrafyada yaşanan gerçekliklere bir ağıt niteliğine bürünerek zamanı da içine almakta, güncel kaygılarla yüklü kurgusal, büyük ve çarpıcı bir yapıma dönüşmektedir. 

---

tarihsel bir hikâye yazma eylemi 

Dolayısıyla Behind the Red Moon sergisi, bir yandan günümüzde gözden uzak tutulan Afrika sanatının mütevazı ama güçlü varlığına gönderme yapmaktadır. Diğer yandan da Afrika’nın yaralı geçmişini simgeleyen imge ve formlarla bağlantılı metaforik bir dille girişilmiş tarihsel bir hikâye yazma eylemidir. Burada, psişik gerekçelerle ve mevcut statükoların yanında, kültürel erozyonun neden olduğu kaygılarla da hesaplaşılmaktadır. 

Behind the Red Moon, ayrıca Çağdaş Afrika Sanatı’nın uzun zamandır gizli kalmış, sert ve geri dönülmez bir şekilde yükselen uyanışına da işaret etmektedir. Ve hiç şüphe yoktur ki; Afrika kökenli sanat, başlı başına yeni bir dünya sanatı anlayışını önermektedir. Behind the Red Moon enstalasyonu da bu bağlamda, saklı kalan Afrika sanatını aydınlatan yeni ve paradigmatik bir efsanevi büyü gibidir. Çağdaş sanatın hassasiyetlerine vurgu yapan ve güncel bağlantılarıyla katmanlanan bir yapıya, psikolojik keşiflerle yol alan ve güçlü bir bakışın ürünü olan hümanist bir vurguya, gerçekçi anlatılardan oluşan farklı ama yüceltilmiş estetik dile ve kurguya sahiptir. 

Bu kapsamda Behind the Red Moon, Tate Modern’de, gizemli ve trajik bir zaman yolculuğunun büyüleyici kanonuna eşlik etmekte, parıldayan ve asla rotasından şaşmayan parodik bir hiper anlatının dingin azametiyle dev boşluğa meydan okumaktadır. Dahası El Anatsui’nin dünyayı tehdit eden atıklardan oluşan, keşiflerle dolu bu yaratıcı eylemi, kapalı ve geleceksiz ya da umutsuz bir dünyaya aniden sızmakta, olağanüstü bir kurgunun eşliğinde dirençli ve çağdaş bir enerjiyi bugüne yaymaktadır… 

---

Gülay Yaşayanlar, Copyright © 2024 / All Rights Reserved.

Ayrıca Bakınız: https://saglamart.com/el-anatsui-behind-the-red-moon-kizil-ayin-ardinda