mümtaz sağlam: ihlâl pratiğine dönüşen yazma eylemi

GÜLAY YAŞAYANLAR

“Mümtaz Sağlam’da yazma eylemi, istikrarlı görünen bir dil, eleştirel bilince göre sınırlarını belirler. Sürekli çoğalan ve birbirini izleyen metaforlar eşliğinde yazar kimliği de bu noktada kendini deşifre eder. Sonuçta ahenkli bir retoriğin kol gezdiği bu edebî düzlemde, Sağlam kendi özgün metin üretme pratiğini; yine kendi içinde işleyen bir ilişkiler sistemi kurarak derinlikli bir yorum-aşırı yorumla estetik bir tavır ve duruşa dönüştürmektedir.

---

Yazma eyleminin esas büyüleyici yanının zihinsel keşiflere dayalı bir anlam üretme itkisi olduğunu söyleyebiliriz. Sürekli değişen ve yeniden düzenlenen bir kavram dizini inşa etmek, zaten yeterince zorlayıcı ve tedirgin edicidir. Yazmak belki de, mahrem bir alana dokunma isteğiyle başlayan ve mevcut riskleri gözetme kararlılığı ile yaşanan bir kaybolma girişimidir. Bu yüzden bir labirent geçişini andıran, dili yeniden bükmeye eğilimli, bilinmeyenlerle dolu bir uzamı aşma deneyimidir.

yapısal durum ve anlatı karşısında

Yazma eyleminde aslında, varolan işlevsel zamanla konu ya da bağlam arasında oluşturulan düşünsel mekânın nedenselliği üzerine türetilen bir dizi soruna çözüm aranır. 1990’lı yıllardan bu yana görsel dilin yapısal çözümlemeleriyle uğraşan Mümtaz Sağlam; duyarlı ve ayrıntılarla zenginleşen metinler üreterek, eleştirel bir düzlemde hareket etmektedir. Anlam üretme konusunda mevcut kavrayışı temsil eden pratiklerin çoğu zaman çatışmalı, abartılı ve yüzeysel kaldığı bu ortamda Sağlam’ın duruşu önem kazanmaktadır.

Sağlam, görsel durum ve anlatı karşısında, derinlemesine ilerleyen bir bakış aralığı geliştirerek üst üste tespitlerde bulunan bir konumlandırma girişimi olarak yazmaktadır. Oluşturulan yazınsal mekân; görme ayrıcalığını sezgisel bir tutkuyla ele aldığı yapıta ya da duruma yansıtan post-yapısalcı bir çözümlemenin alanı haline gelmektedir. Bu süreçte, kendiliğinden oluşan duyarlığın izinde başlayan kazı eylemi, kaygan bir zeminde yoğunlaşmakta; karmaşık bir yolu katederek kendine açtığı derinlikli alanda özgün bir yoruma dönüşmektedir.

Sağlam’da istikrarlı görünen dil, eleştirel bilince göre sınırlarını belirler. Sürekli çoğalan ve birbirini izleyen metaforlar eşliğinde yazar kimliği de bu noktada kendini deşifre eder. Sonuçta ahenkli bir retoriğin kol gezdiği bu edebî düzlemde, Sağlam kendi özgün metin üretme pratiğini; yine kendi içinde işleyen bir ilişkiler sistemi kurarak derinlikli bir yorum-aşırı yorumla estetik bir tavır ve duruşa dönüştürmektedir.

anlamın kodlarını belirleyerek ilerlemek

Mümtaz Sağlam’da bir karalama ritüeli olarak başlayan ve giderek ilişkisel bir pratik halini alarak çoğalan yazı eyleminde, kullanılan dilin yoğunluğu ve kıvamı nedeniyle akıcı bir üslûptan bahsetmek mümkündür. Burada, düşüncenin boyutlanarak satır aralarına sızması ve metnin çetrefilli bir arzu nesnesine dönüşmesi sıradan bir durumdur.

Dilin kışkırtıcı yapısı; anlamın kodlarını belirleyerek onları teşhis etme, değiştirme ve hatta paradigmatik kurguya iliştirme deneyimi, Sağlam’da esasen kendini temsil aracı haline gelir. Burada, akan düşüncenin seyrini belirleyen ve ihlâl pratiği’ne dönüşen bir mecazdan bahsedilmektedir. Ya da, kendini söken ve her defasında yeniden kuran bir kavrayıştan…

Sağlam’ın yaklaşımı ve eleştiri bilinci, günümüzde melezleşen durumlara ve üretimlere vurgu yapan hassas sınırlarda gezinmektedir. Yapıta dair geliştirilen zihinsel soyutlamalarla yüklü, şizoanalize dönüşen etkili bir yaratıcı yazarlık deneyimi olarak karşımızdadır.

---

Gülay Yaşayanlar, 2021

ayrıca bakınız: https://saglamart.com/mumtaz-saglam-cok-katmanli-bir-yorungede-durmak