mümtaz sağlam: özgün bir bakış aralığı
GÜLAY YAŞAYANLAR
“Mümtaz Sağlam; özellikle yurt dışında düzenlenen kapsamlı sergi organizasyonları, yayınları ve küratöryel eğilimleriyle özgün çözümler üreten bir kimlik olarak karşımızdadır. Sağlam’ın kavramsal çerçeve oluşturma, sergi bütünlüğü ve mekânını bu eksende dönüştürme mantığı ile biçimlenen küratöryel edimi; tıpkı bir performans sanatçısı gibi, kendinde olan yoğunluğu dışavuran bir düşünce adamı profiliyle gerçekleştirir. Sağlam’ın bu bağlamda ürettiği metinlerde, kavramsal içeriği ve sanatsal niteliği sergilediği ortama yayan güçlü bir etkiden bahsedilebilir.
Yazı ve yorumlarında sanat ve hayat kavramlarının iç içe geçen ilişkisel bütünlüğünden sık sık söz eden Mümtaz Sağlam; öğrencilerine kişisel tarihlerini, düşünce ve duygularını estetik bir durum çerçevesinde öykülemelerini sağlayan bir akışa ortam hazırlar. Bir özneleşme ritüelinin ön bilgisini aşılamak ister öncelikle… Bu düşünsel yaklaşımı oluşturan ve zamanla kurumsal alanın dışına taşıyan Sağlam’ın İzmir eksenli genç sanatçı çıkışındaki etkisi büyüktür.
Söz konusu etki; ikibinli yılllarda sanat eğitimi ve kültür üretimi alanında İzmir’de yoğunlaşan bir değişim ve dönüşüme işaret eder. Gençlere sanatçı tavrı ve tarzı oluşturabilmek, zorlu bir eğitiminin üstesinden gelebilmekle, dahası özneleşme meselesi üzerine kafa yormakla ilgilidir. Muhtemeldir ki, bu durum kişiye özel dilsel bir varoluş tarzı ya da katmanlı bir sistem olarak işleyen bir üretim mantığına sahip olmayı gerektirir. Buradan hareketle, eğitim ortamında özgür bir sanat üretimi deneyimini sağlamaya çalışan Mümtaz Sağlam, kararlı mücadelesiyle öne çıkmaktadır. Özellikle kuram ve uygulamanın, güncel ve kavramsal olanla içiçe geçtiği disiplinlerarası bir eğitim modelini başarıyla gerçekleştirmekte ve öğrencinin sürekli yeni aktarım ve dinamiklerle güncellenmesini kurumsal düzeyde öncelikli görmektedir. Ona göre, güncellenmenin kurumsal kimlik temsilinde süreklilik içinde öncelikli ve zorunlu bir durum olduğu algısını yaymak, deneyler ve olasılıklar zincirinin açık bir yol ve yöntem önerisi olarak görsel dili zenginleştiren ve geliştiren etkisine dikkat çekmek gerekmektedir. Sağlam, aslında şahsileşme/özneleşme söylemi ve güncellenme meselesini odakta tuttuğu bu eğitim modelinde tüm öğretim kadrosuyla birlikte hareket ederek, genç sanatçıların yaklaşımlarını yakın takibe almakta ve onları merkezin tam da içinde oldukları söylemiyle tavır geliştirmeye zorlamaktadır.
2010 yılında Suna ve İnan Kıraç Vakfı Pera Müzesi’nde gerçekleşen Deneyimin Ötesi adlı sergi, Sağlam’ın bu ortamdaki etkisini tüm boyutlarıyla görmemizi sağlayan bir etkinliğe dönüşmüştür. Özellikle burada resim alanının dışına taşıdığı disiplinlerarası birikim, büyük sergi/enstalasyon fikriyle uygulamaya konulur. Sergi kurma ve sergi yapma pratiğinin güncel ve çağdaş anlamına uygun farklı bir temsil alanı oluşturulur.
Yine; Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sanat Koleksiyonu üzerine on yılı aşan bir sürede yaptığı çalışmalar, özellikle yurt dışında düzenlenen kapsamlı sergi organizasyonları ve kitap/katalog yayınları; küratöryel eğilimleriyle de özgün çözümler üreten bir kimliği karşımıza çıkarır. Kavramsal çerçeve oluşturma, sergi bütünlüğü ve mekanı bu eksende dönüştürme mantığı ile biçimlenen küratöryel edimi; tıpkı bir performans sanatçısı gibi, kendinde olan yoğunluğu dışavuran bir düşünce adamı profiliyle gerçekleştirir. Sağlam’ın bu bağlamda ürettiği metinlerde, kavramsal içeriği ve sanatsal niteliği sergilediği ortama yayan güçlü bir etkiden bahsedilebilir.
Ayrıca, entelektüel bir ruhla gerçekleştirdiği eleştiri ağırlıklı diğer yayınlarında kendine özgü bir bakış aralığında biçimlenen yaratıcı bir çabaya tanık oluruz. Akıcı bir kıvam, zengin söz dizimi ve nitelikli bir üslûp düzeyi, sarf edilen sözcüklerin barındırdığı yeni anlam önerileri, yaratıcı bir disiplin öyküsünü de açığa çıkarır burada.
Sanat eleştirisi alanında çok sayıda makale ve kitap yayını gerçekleştiren Prof. Mümtaz Sağlam; ayrıca Türkiye’de resmin dönemsel gelişimine yönelik ve belirginleşen üslup tavırları üzerine odaklanan sergiler düzenlemektedir. “Öngörü 1”, “Bakış, İz ve Bellek”, “Çağdaş Türk Resim Sanatında Soyut Eğilimler”, “Değişen Algılar ve Yeni Arayışlar: Çağdaş Türk Resim Sanatı”, “Türk Resminde Canlanan Doğa”, “Çağdaş Türk Resim Sanatında Estetik Tavır ve Yaratıcı Düşünce” “Deneyimin Ötesi”, “Kent-Mekan-Süreç / İzmir’de Biçimlenen Resim Sanatına Dönemsel Bir Bakış” ile “Gelenek, Kültür ve Modernite / Türkiye’den Çağdaş Sanat”, “Anlatı, Yer ve Zaman” ve “İmgelem, Zaman ve Mekân” gibi pek çok serginin küratörlüğünü ve metin yazarlığını üstlenmiştir. 2007 yılından itibaren Washington DC, Lüksemburg, Saraybosna, Üsküp, Sofya, Kazan, Ufa, Kuala Lumpur ve Bakü’de düzenlenen, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sanat Koleksiyonu’ndan derlenen kapsamlı sergileri gerçekleştirerek kitap-kataloglarını hazırlamıştır.
Bkz. İstanbul Art News, İzmir Özel Eki, Sayı: 15, Aralık 2014, İstanbul
