david hockney: baharın gelişi / bir geç dönem söylemi

MÜMTAZ SAĞLAM

David Hockney’in kapanma günlerine özgü yaşantı koşullarıyla bütünleşen yeni resim önerisi, şematik kavrayışı ve bakışı içine alan manzaralarla süreklilik kazanmaktadır. Yapıldığı günün tarihiyle adlandırılan ve ayrıca numaralandırılan bu görüntü dizisi, manzara yoluyla resimsel durum yaratabilme ve resimsel olana ulaşabilme arayışının bir sonucu gibi durmaktadır. Anonim ve melez bir görüntü örneğine ya da modeline öykünen bu yapılandırma deneyimi, aslında yeni manzara tanımlarıyla onu uzlaştıran bir yoğunlaşma anının ürünü ya da sonucu gibidir. Dolayısıyla sayısal teknolojinin desteğiyle saf ve steril, mutlak bir bahar görüntüsü yaratabilmek ve mekanik eyleme dayalı bir temsili mümkün kılmak önemli hâle getirilmektedir burada…

---

• 

• 

---

Bilgisayar destekli ortamlarda yer alan ve çizim ya da boyama teknikleriyle resimsi bir temsile olanak tanıyan yeni imge üretimi; doğası gereği yapay, kurgusal ve melez görünen bir temsili kodlar. Özellikle tasarım alanında kullanılan fotoğraf/görüntü işleme yazılımlarının, gelişmiş katman, derinlik ve renk ayarlarına henüz sahip görünmeyen Brushes Redux gibi uygulamaların, iPhone ve iPad kullanıcılarını daha hızlı ve kolay gerçekleşen işlemlerle biçimlenen resimsel yüzeylere ulaştırdığı söylenebilir.

David Hockney’in de ileri yaşlarında ilgi duyduğu Brushes ürünü yapay görüntü olgusu, onu dış dünya gerçekliğiyle yeniden yüzleştiren bir temsil biçimi ya da tercihi olarak görülmelidir. Doğadan hareketle oluşturulan görüntü dizileri; çiçeklenmiş ağaç imgelerini tekrar tekrar deneyimlediği bir simgesel ilişkilenme biçimine karşılık gelmektedir. Hockney’in geçmişte sergilediği manzara anlayışı ve yorumlarıyla kısmen çelişen bir durum ya da sonuçtur bu hiç şüphesiz. Büyük boyutlu, çok parçalı, soyutlanmış, steril ve durağan halleriyle biçimci bir iradenin ürünü olan manzara yorumları, böylece yerini coşkulu ve oyunsu soyutlamaya, küçük ve göz alıcı yapılara bırakmaktadır.

---

“bigger trees near warter” ile değişimi gözlemek

Geriye doğru bakıldığında; David Hockney’in 2000’li yıllarla birlikte üretmeye koyulduğu parçalı ve dev büyüklükteki manzara denemelerinde karşımıza çıkan ağaç çizimleri, iPad ile elde edilen betimlemeler için ciddi bir referans olarak görünür. Söz gelimi, 2007 tarihli Bigger Trees Near Warter’da. [1] merkezde konumlanan ağaçla onu çevreleyen diğer ağaç imgeleri, bütünlüklü bir dizilimi örnekler. Önde, soyutlanarak stilize edilmiş durağan biçimleme, sanatçının Normandiya resimlerinde tek tek ele alınan çiçeklenmiş ağaçların bir prototipi gibidir. Bu resim, fotoğraf sonrası diyebileceğimiz bir ara evreye tekabül etmektedir. Hockney burada, açık bir şekilde pentür olgusunun değişimine işaret eden yeni bir manzara meselesine yoğunlaşır. Sonuç olarak da; deneysel bir biçimleme yaklaşımıyla, elli parçalı bütünlükle simgesel, soyut ve şematik, ama o ölçüde duygusal bir yorum olan bu Yorkshire manzarasını önerir. Ve bu tasavvur, bir noktadan sonra Hockney’in fotoğraf bağlantısını terk ettiği, doğrudan doğruya doğa gözlemiyle yetinerek daha hızlı ve anlık oluşumlara öncelik verdiği dönemsel ayrıma işaret etmesi bakımından önemlidir. Bu yaklaşımla sergilenen izlenimci ve romantik duyumsamayla renkçi ve dışavurumcu bir duyarlıkla doğa karşısına geçme isteği, iPad ortamında biçimlenen Normandiya manzaralarındaki yaklaşımı adeta hazırlamış gibidir.

Aslında, Hockney tipolojisini zorlayan bu tasavvuru, dil tahribatı içermeden dönüştürülmüş bir geç dönem söylemi olarak nitelemek yerinde olabilir. Vincent van Gogh ve Claude Monet’ye yapılan açık atıflara rağmen, Hockney’in yeni üretim anlayışının yarattığı ve fakat sıkıntılı bir dizilim içindeki coşkulu ve parıltılı algının, arızalı ve trajik olana duyulan yaygın ilgiyi pekiştirdiğini de bu aşamada belirtmek gerekir.

---

“baharın gelişi, normandiya 2020” / “the arrival of spring, normandy, 2020” [2]

İlk örneklerini 2000’li yıllarla birlikte, A Bigger Picture [3] adlı kapsamlı sergide gördüğümüz Baharın Gelişi temalı resimler, iPad görsellerinin büyütülerek basılmış, üst üste ve yan yana dizilen örneklerinden oluşur. Bu düzenlemelerde görüntülerin büyütülmesiyle oluşan sonuç, bir boyaresim duygusunu ya da etkisini vermekten biraz uzaktır. Fotoğrafla birlikte her türlü teknolojik desteği, istek ve heyecanla kulllanan Hockney, Baharın Gelişi’nde, sanki teknolojik görüntüyle oluşan sıradanlığı tuval formuna sığınarak aşmaya çalışmaktadır. Belki bu yüzden, ilk anda fazlasıyla çarpıcı görünen iPad çizimleri, kısa bir sürenin ardından Hockney’in unutulmaz manzaralarını hatırlamamız için adeta bizi zorlamaktadır.

Kuzey Fransa’da baharla yaşanan uyanışı gözlemleyen sayısal teknoloji ürünü bu resimler, aslında ikna edici bir plastisite arayışıyla, yani mevcut görsellikleriyle bu samimi çabayı önemli hâle getiriyor. Ancak, vurgulu kalması gereken iPad görselliğine özgü oyunsu, yapay etki ve kavramsal boyut, tuval ya da panel yüzeyine taşınan görüntülerle sanki ortadan kalkıyor. Ekran görselliğinin, kendi doğası ve bütünlüğü içinde yine bu dile özgü bir gösterimle sunulabileceği fikrini akla getiriyor. Dahası, dinamik bir piksel yapılanmasıyla birlikte doğanın uyanışı temasıyla bağlantılı bu görüntülerin; fotoğraf desteği de alınmadığı için, dönüşen dış dünyayı temsil etme biçimi ve ısrarı konusunda farklı yorumlar gündeme geliyor. [4]

David Hockney’in kapanma günlerine özgü yaşantı koşullarıyla bütünleşen yeni resim önerisi, şematik kavrayışı ve bakışı içine alan manzaralarla süreklilik kazanmaktadır. Yapıldığı günün tarihiyle adlandırılan ve ayrıca numaralandırılan bu görüntü dizisi, manzara yoluyla resimsel durum yaratabilme ve resimsel olana ulaşabilme arayışının bir sonucu gibi durmaktadır. Anonim ve melez bir görüntü örneğine ya da modeline öykünen bu yapılandırma deneyimi, aslında yeni manzara tanımlarıyla onu uzlaştıran bir yoğunlaşma anının ürünü ya da sonucu gibidir. Dolayısıyla sayısal teknolojinin desteğiyle saf ve steril, mutlak bir bahar görüntüsü yaratabilmek ve mekanik eyleme dayalı bir temsili mümkün kılmak önemli hâle getirilmektedir burada…

Hiç kuşku yoktur ki David Hockney; yeni resim pratiğini kişiselleştirerek gündelik doğa gözlemiyle buluşturma fırsatına çevirmeyi iyi bilmektedir. Salt bu haliyle bile, söz konusu tercih ve yönelim, yaratıcı bir deneyim olarak büyük önem taşımaktadır.

---

Mümtaz Sağlam, Copyright © 2022, Tüm hakları saklıdır. / All Rights Reserved.

---

Ayrıca bakınız: https://saglamart.com/david-hockney-baharin-gelisi-mecazlarla-yuklu-bir-huzur-panoramasi