SANATÇI
MÜMTAZ SAĞLAM
Ömer Uluç, Genç Delikanlı / The Young Lad, 1999, Ahşap üzerine karışık teknik uygulama / Mixed technique on wood, 190×190 cm.
Ömer Uluç’un resimlerinde gerçekçi bir figür yorumundan bahsedilemez. Son sergilerinde artık iyice belirginleşen düzenleme eğilimi ve hazır nesne tercihi de göz önüne alınınca sorunun iyice farklılaştığı görülür. Soyutlama eğilimli bu resim yaklaşımında “nesne”, hem kendi için, hem kendi başına ve hem de resim için, görsel bir metafor olarak tüm cisimsel haliyle ortadadır. Bu evrede Uluç’un betimleme düzeyindeki “gerçekçi” boyutu sorunsallaştırmak yerine, tekil yapılarla resmi kuşatan bu minimal kompozisyon anlayışının nesne yorumunu; yapısal bütünlük açısından değerlendirmek yerinde olur.
Aslında, resim düzeninde birbirini iten ve gerilimi sağlama adına resmin dışına doğru konuşlanan form ya da figürün, giderek resmin dışında kalması kaçınılmaz duruma gelmiştir. Ömer Uluç’un 1990’lı yılların sonunda resme resmin dışını katma girişimi, tuval dışına itilen figürün (yapıntının) fiziksel gerçekliğini resme katarak oluşturduğu ve (gerçek olduğu için) gerçekçi duran rölyefsi etki, bu gelişmenin ara evresidir hiç şüphesiz. Özellikle kare formatlı tuvallerin köşelerinden aşan bu yapıntılar, resmi niceliksel açısından da bir olasılıklar tartışması alanına çekmektedir. Son aşamada ise; pleksiglas ve polyester gibi yeni malzemelerle ve halat, hortum ya da metal borular ile elde edilmiş heykelsi durum ve duruşların, Ömer Uluç’un resim tavrını zenginleştiren görsel katkılara dönüştüğü ortadadır.
Ne var ki, üç-boyutlu tasarımlar ve halatsı heykel deneyimleri, Uluç’un resim serüveninde ilk anda gözü tırmalayan hamleler olarak görülebilir. Yadırgamaya hazır olduğumuz bu yenilikler, gecikmeden doğallaşıp, onayladığımız bir duruma dönüşürler. Bu arada, Uluç’un bir yapısal unsur olarak halat ya da hortum’a duyduğu ilgi, 17 Ağustos depreminin yarattığı yıkıntıya atıflı kara-estetikle alâkalı durumdur öncelikle. Yepyeni tasarım olasılıklarının karşılığı olarak halden hale dönüşen hortum, karmaşanın göstereni olduğu kadar, Uluç’un fırça-boya diyaloğunda biçimlenen sürekli formun ta kendisi olmaktadır. Çoğu kez resim yüzeyinde iki ya da üç boyutlu etkilerin çatışmalı ilişkisinde piktural sürece sahne olan bir zemine dönüşür. Uluç’un bu evrede kırılan/azalan renk şiddeti nötr etkilere bırakır yerini. Renksiz bir uzam, silik ve saydam etkiler, trajik ve dramatik bir atmosferi kaçınılmaz kılmaktadır.
Bknz.
1 Ömer Uluç, Galeri Artist Yayını, 235 sayfa, Türkçe, Editörler: Mukadder Şimşek ve Zeki Umay, Tasarım: Ömer Uluç, Karton Kapak, İstanbul, Nisan 2002.
2 Mümtaz Sağlam, “Ömer Uluç Resminde Heykelsi Formlar, Agora, Sayı: 12, Mayıs 2002, İzmir.
3 Mümtaz Sağlam, “Düzen Dışı Bir Resim İçin Tanımlamalar”, Skala, Sayı: 13, Mayıs 2002, İstanbul.
4 Mümtaz Sağlam ile Sorular, Yorumlar ve Cevaplar / Questions, Interpretations and Answers with Mümtaz Sağlam”, Ömer Uluç – Gözler (İyi, Kötü ve Âşık Gözler / Eyes (The Good, The Bad and The loving) Sergi Kataloğu, Diğer Metin: Robert C. Morgan, Editör: Nihal Elvan, Türkçe-İngilizce, Çeviriler: Mary Işın, Grafik Tasarım: Sadık Karamustafa, Yapı Kredi Yayınları, Türkçe-İngilizce, Karton Kapak, İstanbul, Ekim 2003. sf. 25-40.
Ömer Uluç, Batman/Batman, Ayrıntı/Detail, 1999, Ahşap Üzerine Karışık Teknik/Mixed technique on wood, 190×270 cm.
Bu doğrultuda hareketini sürdüren Uluç, imge ile formun inşası ve kendiliği arasındaki kıyaslamayı aynı resimde yapmaktadır. Buna benzer bir deney, Frank Stella’da karşımıza çıkar. Stella’da, yeni bir resim yüzeyi anlamında nesnesine dönüşen yapıntı burada amacın yani hedeflenen form düşüncesinin bir bakıma kendisi olur. Benzer düşünceden hareketle Ömer Uluç, karmaşık bir yumak şekline zorladığı ip-halat ya da hortumun biçimsel etkisini boyayla artırmayı düşünür. İp-halat ya da hortum, hazır nesne mi; yoksa işlenmiş ve müdahale görmüş bir nesne midir? Hepsi ya da hiçbiri de olabilen bu tercih esasta, resme ulanmış, resmin geleneksel sınırlarını zorlayan bir katkıdır. Bu deneylerle sanatın malzemesi konusundaki özgürlüğünü de onaylatan Ömer Uluç, ilk aşamada yadırganan halat ya da hortum’un, resim serüveninde ne kadar da uygun ve doğru seçilmiş unsurlar olduğunu, bir kez daha gözler önüne serer adeta…
Böylece, tuval resminde yüzeyin boyasal olanaklarını tartışarak bir dizi gelişmeye ulaşıyor Ömer Uluç: Öncelikle, bir “oluş” esprisini, bir dönem için dinamizm unsuru haline getiriyor. Tüm cüret ve cesaretiyle deney sürecine dönüştürüyor yaratma evresini. Öyle ki; üçüncü boyutla ilişkilendirilmiş görsel katkılar, yüzey-hacim sorunsalı çerçevesinde farklı görsel değerleri devreye sokmakta gecikmiyor. Dokunsal’a ithafen konuşlanan ve tasarımı bütünleyen heykelsi formlar, yepyeni bir üslûp evresinin karakterini tüm görkemiyle öne çıkarmaktadır. ♦
Mümtaz Sağlam Copyright © 2025, All Rights Reserved
prof. mümtaz sağlam Sanatçı, sanat yazarı ve küratör. Plastik sanatlar alanında gündemde olan konular, kuramsal tartışmalar ve öne çıkan sanatçı tavırları ile ilgili çok sayıda yayını bulunmaktadır. İzmir ve Londra’da yaşıyor ve çalışıyor.
ÖMER ULUÇ SAGLAMART’TA
ULUÇ RESMİ ÜZERİNE
Ömer Uluç, Hindustan I, Ayrıntı/Detail, 1999, Ahşap Üzerine Karışık Teknik/Mixed technique on wood, 186×275 cm.
ÖMER ULUÇ
ÖMER ULUÇ RETROSPEKTİFİ
UFUK ÇİZGİSİNDEN ÖTEYE / 2025
Ömer Uluç, Kedi ve Nişanlısı / Cat and Fiancee, 1998 (Ayrıntı / Detail), Dr. Nejat F. Eczacıbaşı Vakfı Koleksiyonu / Dr. Nejat F. Eczacıbaşı Foundation Collection, İstanbul Modern Sanat Müzesi / Uzun Süreli Ödünç / Istanbul Museum of Modern Art / Long Term Loan.
Sergi, Küratörler: Öykü Özsoy Sağnak, Nilay Dursun, Asistan Küratör: Naz Uğurlu Benek, 21 Mart – 12 Aralık 2025 İstanbul Modern, İstanbul.
Ömer Uluç’un sanat pratiğinde öne çıkan farklı ifade biçimlerini çeşitli temalar altında bir araya getiren sergi, üretim tarihi 1960’lardan 2010’a kadar yayılan kapsamlı bir seçkiye yer veriyor. Kâğıt üzerine desen ve çizimden tuval üzerine akriliğe, kolajdan heykele birçok disiplinden örnekler barındıran sergide, Uluç’un kauçuk, keçe, alüminyum, akrilik levha, PVC ve polyester gibi malzemelerle ürettiği çalışmalar da izleyiciyle buluşuyor. Ömer Uluç: Ufuk Çizgisinden Öteye, insanlık ve evren arasındaki karmaşık ilişkiyi irdeleyerek, döneminin geleneksel sınırlarını aşan sanatçının 300’ün üzerinde yapıtını sunuyor, zaman ve mekân ötesi bir deneyimle, Uluç’un yaratıcı dünyasını keşfe çağırıyor.
KİTAP – KATALOG YAYINLARI ve AFİŞLER
Ömer Uluç, Galeri Artist Yayını, 235 sayfa, Türkçe, Editörler: Mukadder Şimşek ve Zeki Umay, Tasarım: Ömer Uluç, Karton Kapak, İstanbul, Nisan 2002.
Ömer Uluç, Söyleşi Afişi, Organizasyon: Mümtaz Sağlam ve Zeki Umay, Tasarım: Hakan Kırdar, DEU GSF Resim Bölümü, 14-15 Mayıs 2002 İzmir.
Ömer Uluç, 1993-1994-1995, Metin: John Berger, Görüşme: Carole Boulbés, Galeri Nev Yayını, Türkçe-İngilizce, Çeviri: V. Kanetti ve Gönül Çapan, Karton Kapak, 65 Sayfa, İstanbul, 2010.
Ömer Uluç, Heves Kuşu Durmaz Döner, Bird of Desire Circles Without End, Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık, Türkçe-İngilizce, 336 sayfa, Ciltli, Hardcover, İstanbul, Haziran 2005.
Ömer Uluç, Painting+Sculpture, Editör: Veysel Uğurlu, Metin: Robert C. Morgan ve Turgut Cansever, Çeviri: Robert Bragner, Tasarım: 2 Tasarım, Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık, İngilizce, Karton Kapak, İstanbul, Ekim 1999.
Ömer Uluç / Umut Burnundan Dolaşarak, Söyleşiler, Alef Yayınları, Genişletilmiş 2. Basım, Türkçe, 412 sayfa, Karton Kapak, İstanbul, Ekim 2019.
Ömer Uluç, Aralıkta Gidip- Gelmeler / To and Fro in the Space in Between, Metin: Mine Haydaroğlu, Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık, Türkçe-İngilizce, Karton Kapak, İstanbul, Ocak 2006.
Ömer Uluç, 1995-1996-1997, Metinler: John Ash ve Ahmet Soysal, Çeviri: Yurdanur Salman, Tasarım Konsepti: Ali Taran Creative Workshop, Yapı Kredi Kültür Merkezi Yayını, Türkçe-İngilizce, Karton Kapak, İstanbul, Nisan 1997.
Ömer Uluç, Armalar-Brasson, Galeri Nev Yayını, Schoeller kağıda ipekbaskı tekniğiyle basılmış sanatçı imzalı 100 nüsha, ciltlenerek çoğaltılmıştır. (Katkıda Bulunanlar: Ali Artun, Haldun Dostoğlu, Ali Gültekin) Ankara Kasım 1985.
Ömer Uluç, Parçalanmanın Kimyası / The Chemistriy of Fragmentation, Sağ El, Sol El Desenleri – Right Hand, left End Drawings, Metinler: R. Morgan, O. Koçak, M. Başaran, A. Sönmez ve diğerleri, Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık, Türkçe-İngilizce, Karton Kapak, İstanbul, Kasım 2009.
Ömer Uluç, Dönemler Dönüşümler, 1969-2006, Metin: Ayşegül Sönmez, Mac Art Gallery Yayını, 65 sayfa, Modern Yayını, İstanbul Aralık 2006.
Ömer Uluç, Ufuk Çizgisinden Öteye / Beyond the Horizon, İstanbul Modern Yayını, İstanbul 2025.
ÖMER ULUÇ
saglamart; dinamik bir anlayış ile hareket eden, kültür-sanat ortamındaki olay ve olgulara, sanatçı tavırlarına, yapıtlara ve yayınlara odaklanan bağımsız bir yayın etkinliğidir. Tüm hakları saklıdır. All rights reserved. Görüntü ve yazılar izinsiz kullanılamaz. Images and texts cannot be used without permission.