SANATÇI

ömer uluç

uluç resminde heykelsi formlar

MÜMTAZ SAĞLAM

"

Ömer Uluç’ta resim; yepyeni tasarım olasılıklarının karşılığı olarak halden hale dönüşÜR. YÜZEYE EKLENEN halat ya da hortum; karmaşanın göstereni olduğu kadar, Uluç’un fırça-boya diyaloğunda biçimlenen sürekli form ANLAYIŞININ kendisi olmaktadır.

Ömer Uluç heykel

Ömer Uluç, Genç Delikanlı / The Young Lad, 1999, Ahşap üzerine karışık teknik uygulama / Mixed technique on wood, 190×190 cm. 

Ömer Uluç’un resimlerinde gerçekçi bir figür yorumundan bahsedilemez. Son sergilerinde artık iyice belirginleşen düzenleme eğilimi ve hazır nesne tercihi de göz önüne alınınca sorunun iyice farklılaştığı görülür. Soyutlama eğilimli bu resim yaklaşımında “nesne”, hem kendi için, hem kendi başına ve hem de resim için, görsel bir metafor olarak tüm cisimsel haliyle ortadadır. Bu evrede Uluç’un betimleme düzeyindeki “gerçekçi” boyutu sorunsallaştırmak yerine, tekil yapılarla resmi kuşatan bu minimal kompozisyon anlayışının nesne yorumunu; yapısal bütünlük açısından değerlendirmek yerinde olur.

Aslında, resim düzeninde birbirini iten ve gerilimi sağlama adına resmin dışına doğru konuşlanan form ya da figürün, giderek resmin dışında kalması kaçınılmaz duruma gelmiştir. Ömer Uluç’un 1990’lı yılların sonunda resme resmin dışını katma girişimi, tuval dışına itilen figürün (yapıntının) fiziksel gerçekliğini resme katarak oluşturduğu ve (gerçek olduğu için) gerçekçi duran rölyefsi etki, bu gelişmenin ara evresidir hiç şüphesiz. Özellikle kare formatlı tuvallerin köşelerinden aşan bu yapıntılar, resmi niceliksel açısından da bir olasılıklar tartışması alanına çekmektedir.  Son aşamada ise; pleksiglas ve polyester gibi yeni malzemelerle ve halat, hortum ya da metal borular ile elde edilmiş heykelsi durum ve duruşların, Ömer Uluç’un resim tavrını zenginleştiren görsel katkılara dönüştüğü ortadadır.

Ne var ki, üç-boyutlu tasarımlar ve halatsı heykel deneyimleri, Uluç’un resim serüveninde ilk anda gözü tırmalayan hamleler olarak görülebilir. Yadırgamaya hazır olduğumuz bu yenilikler, gecikmeden doğallaşıp, onayladığımız bir duruma dönüşürler. Bu arada, Uluç’un bir yapısal unsur olarak halat ya da hortum’a duyduğu ilgi, 17 Ağustos depreminin yarattığı yıkıntıya atıflı kara-estetikle alâkalı durumdur öncelikle. Yepyeni tasarım olasılıklarının karşılığı olarak halden hale dönüşen hortum, karmaşanın göstereni olduğu kadar, Uluç’un fırça-boya diyaloğunda biçimlenen sürekli formun ta kendisi olmaktadır. Çoğu kez resim yüzeyinde iki ya da üç boyutlu etkilerin çatışmalı ilişkisinde piktural sürece sahne olan bir zemine dönüşür. Uluç’un bu evrede kırılan/azalan renk şiddeti nötr etkilere bırakır yerini. Renksiz bir uzam, silik ve saydam etkiler, trajik ve dramatik bir atmosferi kaçınılmaz kılmaktadır.

Bknz.

1  Ömer Uluç, Galeri Artist Yayını, 235 sayfa, Türkçe, Editörler: Mukadder Şimşek ve Zeki Umay, Tasarım: Ömer Uluç, Karton Kapak, İstanbul, Nisan 2002.

2  Mümtaz Sağlam, “Ömer Uluç Resminde Heykelsi Formlar, Agora, Sayı: 12, Mayıs 2002, İzmir.

3  Mümtaz Sağlam, “Düzen Dışı Bir Resim İçin Tanımlamalar”, Skala, Sayı: 13, Mayıs 2002, İstanbul.

Mümtaz Sağlam ile Sorular, Yorumlar ve Cevaplar / Questions, Interpretations and Answers with Mümtaz Sağlam”, Ömer Uluç – Gözler (İyi, Kötü ve Âşık Gözler / Eyes (The Good, The Bad and The loving) Sergi Kataloğu, Diğer Metin: Robert C. Morgan, Editör: Nihal Elvan, Türkçe-İngilizce, Çeviriler: Mary Işın, Grafik Tasarım: Sadık Karamustafa, Yapı Kredi Yayınları, Türkçe-İngilizce, Karton Kapak, İstanbul, Ekim 2003. sf. 25-40. 

Ömer Uluç, Batman/Batman, Ayrıntı/Detail, 1999, Ahşap Üzerine Karışık Teknik/Mixed technique on wood, 190×270 cm.

Bu doğrultuda hareketini sürdüren Uluç, imge ile formun inşası ve kendiliği arasındaki kıyaslamayı aynı resimde yapmaktadır. Buna benzer bir deney, Frank Stella’da karşımıza çıkar. Stella’da, yeni bir resim yüzeyi anlamında nesnesine dönüşen yapıntı burada amacın yani hedeflenen form düşüncesinin bir bakıma kendisi olur. Benzer düşünceden hareketle Ömer Uluç, karmaşık bir yumak şekline zorladığı ip-halat ya da hortumun biçimsel etkisini boyayla artırmayı düşünür. İp-halat ya da hortum, hazır nesne mi; yoksa işlenmiş ve müdahale görmüş bir nesne midir? Hepsi ya da hiçbiri de olabilen bu tercih esasta, resme ulanmış, resmin geleneksel sınırlarını zorlayan bir katkıdır. Bu deneylerle sanatın malzemesi konusundaki özgürlüğünü de onaylatan Ömer Uluç, ilk aşamada yadırganan halat ya da hortum’un, resim serüveninde ne kadar da uygun ve doğru seçilmiş unsurlar olduğunu, bir kez daha gözler önüne serer adeta…

Böylece, tuval resminde yüzeyin boyasal olanaklarını tartışarak bir dizi gelişmeye ulaşıyor Ömer Uluç: Öncelikle, bir “oluş” esprisini, bir dönem için dinamizm unsuru haline getiriyor. Tüm cüret ve cesaretiyle deney sürecine dönüştürüyor yaratma evresini. Öyle ki; üçüncü boyutla ilişkilendirilmiş görsel katkılar, yüzey-hacim sorunsalı çerçevesinde farklı görsel değerleri devreye sokmakta gecikmiyor. Dokunsal’a ithafen konuşlanan ve tasarımı bütünleyen heykelsi formlar, yepyeni bir üslûp evresinin karakterini  tüm görkemiyle öne çıkarmaktadır.

Mümtaz Sağlam  Copyright © 2025, All Rights Reserved

prof. mümtaz sağlam Sanatçı, sanat yazarı ve küratör. Plastik sanatlar alanında gündemde olan konular, kuramsal tartışmalar ve öne çıkan sanatçı tavırları ile ilgili çok sayıda yayını bulunmaktadır. İzmir ve Londra’da yaşıyor ve çalışıyor.

ÖMER ULUÇ SAGLAMART’TA

ULUÇ RESMİ ÜZERİNE

Ömer Uluç, Hindustan I, Ayrıntı/Detail, 1999, Ahşap Üzerine Karışık Teknik/Mixed technique on wood, 186×275 cm.

Son sergilerinde artık iyice belirginleşen düzenleme eğilimi ve hazır nesne tercihi göz önüne alınınca, Ömer Uluç resminde ifade/üslûp sorununun iyice farklılaştığı görülür. Soyutlama eğilimli bu resim yaklaşımından nesne, hem kendi için, hem kendi başına ve hem de resim için, görsel bir metafor olarak tüm cisimsel haliyle ortadadır. Bu evrede Uluç'un betimleme düzeyindeki gerçekçi boyutu öne çekmek, tekil yapılarla resmi kuşatan bu minimal kompozisyon anlayışının nesne yorumunu; yapısal bütünlük açısından değerlendirmek yerinde olur. Aslında, Ömer Uluç'un 1990'lı yılların sonunda resme resmin dışını katma girişimi, tuval dışına itilen figürün (yapıntının) fiziksel gerçekliğini resme katarak oluşturduğu ve (gerçek olduğu için) gerçekçi duran rölyefsi etki, bu gelişmenin ara evresidir hiç şüphesiz. Özellikle kare formatlı tuvallerin köşelerinden aşan bu yapıntılar, resmi niceliksel açısından da bir olasılıklar tartışması alanına çekmektedir.

ÖMER ULUÇ

TAVANARASI RESSAMLARI

1950 yılında, Nuri İyem, Ferruh Başağa ve Fethi Karakaş, Beyoğlu; Asmalımescit Sokağı'ndaki, S. Önay apartmanının çatı katını atölye olarak kiralar. Resim kursları verilen bu mekânda, Tavanarası Ressamları adlı bir kümelenme oluştururlar. Erdoğan Behnasavi, Baha Çalt, Atıfet Hançerlioğlu, Ömer Uluç, Haluk Muradoğlu, Ümit Mildon, Vildan Tatlıgil, Atıf Yılmaz gibi değişik alanlarda öğrenimlerini sürdüren ve resmi bu atölyede öğrenen Tavanarası Ressamları, ilk sergilerini 1951 yılı Mayıs ayında Fransız Konsolosluğu’nda açar.

HALAT, HORTUM VE METAL BORULAR

Ömer Uluç, 1990'lı yılların sonunda başlayan resme resmin dışını katma girişimiyle, aslında tuval dışına itilen figürün fiziksel gerçekliğini resme katmaktadır. Gerçek olduğu için, gerçekçi duran bu rölyefsi etki, aşırı bir biçimleme eylemidir hiç kuşkusuz. Özellikle kare formatlı tuvallerin köşelerinden taşan bu tasavvurun hemen ardından karşımıza çıkarılan halat, hortum ya da metal borular ile elde edilmiş heykelsi üretimlerin, Uluç'un sanat tavrını zenginleştiren önemli görsel katkılara dönüştüğü ortadadır.

aykırı göstergeler düzeni

Ömer Uluç'un baştan beri varlığını koruyan nesne/figür yorumundan, derinliksiz resim düşüncesine öncelik veren bir bakıştan söz etmek gerekir. Bu yaklaşımda; kısmen okunur imgeleri içeren resim yüzeyi; düzlemsî karakterinde sonuna dek ısrar etmektedir. Dış dünyayla ilişkisi sınırlı görünen nesne/figür yapılanmasında, konusuz bir resmi öneren ironik uyarılar da gizlidir. Neredeyse konu açılımının önüne set çeken bir aykırı göstergeler düzeni özenle seçilmektedir

ÖMER ULUÇ RETROSPEKTİFİ

UFUK ÇİZGİSİNDEN ÖTEYE / 2025

Ömer Uluç nesne- heykeller

Ömer Uluç, Kedi ve NişanlısıCat and Fiancee, 1998 (Ayrıntı / Detail), Dr. Nejat F. Eczacıbaşı Vakfı Koleksiyonu / Dr. Nejat F. Eczacıbaşı Foundation Collection, İstanbul Modern Sanat Müzesi / Uzun Süreli Ödünç / Istanbul Museum of Modern Art / Long Term Loan.

MUSEUM EXHIBITION

ömer uluç: ufuk çizgisinden öteye / beyond the horizon

Sergi, Küratörler: Öykü Özsoy Sağnak, Nilay Dursun, Asistan Küratör: Naz Uğurlu Benek, 21 Mart – 12 Aralık 2025 İstanbul Modern, İstanbul. 

Ömer Uluç’un sanat pratiğinde öne çıkan farklı ifade biçimlerini çeşitli temalar altında bir araya getiren sergi, üretim tarihi 1960’lardan 2010’a kadar yayılan kapsamlı bir seçkiye yer veriyor. Kâğıt üzerine desen ve çizimden tuval üzerine akriliğe, kolajdan heykele birçok disiplinden örnekler barındıran sergide, Uluç’un kauçuk, keçe, alüminyum, akrilik levha, PVC ve polyester gibi malzemelerle ürettiği çalışmalar da izleyiciyle buluşuyor. Ömer Uluç: Ufuk Çizgisinden Öteye, insanlık ve evren arasındaki karmaşık ilişkiyi irdeleyerek, döneminin geleneksel sınırlarını aşan sanatçının 300’ün üzerinde yapıtını sunuyor, zaman ve mekân ötesi bir deneyimle, Uluç’un yaratıcı dünyasını keşfe çağırıyor.  

KİTAP – KATALOG YAYINLARI ve AFİŞLER

Ömer Uluç

Ömer Uluç, Galeri Artist Yayını, 235 sayfa, Türkçe, Editörler: Mukadder Şimşek ve Zeki Umay, Tasarım: Ömer Uluç, Karton Kapak, İstanbul, Nisan 2002.  

Ömer Uluç

Ömer Uluç, Söyleşi Afişi,  Organizasyon: Mümtaz Sağlam ve Zeki Umay, Tasarım: Hakan Kırdar, DEU GSF Resim Bölümü, 14-15 Mayıs 2002 İzmir.

Ömer Uluç

Ömer Uluç, 1993-1994-1995, Metin: John Berger, Görüşme: Carole Boulbés, Galeri Nev Yayını, Türkçe-İngilizce, Çeviri: V. Kanetti ve Gönül Çapan, Karton Kapak, 65 Sayfa, İstanbul, 2010.  

Ömer Uluç, Heves Kuşu Durmaz Döner, Bird of Desire Circles Without End, Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık, Türkçe-İngilizce, 336 sayfa, Ciltli, Hardcover, İstanbul, Haziran 2005.  

Ömer Uluç

Ömer Uluç, Painting+Sculpture, Editör: Veysel Uğurlu, Metin: Robert C. Morgan ve Turgut Cansever, Çeviri: Robert Bragner, Tasarım: 2 Tasarım, Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık, İngilizce, Karton Kapak, İstanbul, Ekim 1999.  

ömer uluç kitabı

Ömer Uluç / Umut Burnundan Dolaşarak, Söyleşiler, Alef Yayınları, Genişletilmiş 2. Basım, Türkçe, 412 sayfa, Karton Kapak, İstanbul, Ekim 2019.  

Ömer Uluç, Aralıkta Gidip- Gelmeler / To and Fro in the Space in Between, Metin: Mine Haydaroğlu, Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık, Türkçe-İngilizce, Karton Kapak, İstanbul, Ocak 2006.  

Ömer Uluç, 1995-1996-1997, Metinler: John Ash ve Ahmet Soysal, Çeviri: Yurdanur Salman, Tasarım Konsepti: Ali Taran Creative Workshop, Yapı Kredi Kültür Merkezi Yayını, Türkçe-İngilizce, Karton Kapak, İstanbul, Nisan 1997.  

Ömer Uluç, Armalar-BrassonGaleri Nev Yayını, Schoeller kağıda ipekbaskı tekniğiyle basılmış sanatçı imzalı 100 nüsha, ciltlenerek çoğaltılmıştır.  (Katkıda Bulunanlar: Ali Artun, Haldun Dostoğlu, Ali Gültekin) Ankara Kasım 1985. 

Ömer Uluç

Ömer Uluç, Parçalanmanın Kimyası / The Chemistriy of Fragmentation, Sağ El, Sol El Desenleri – Right Hand, left End Drawings, Metinler: R. Morgan, O. Koçak, M. Başaran, A. Sönmez ve diğerleri, Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık,  Türkçe-İngilizce, Karton Kapak, İstanbul, Kasım 2009.  

ömer uluç

Ömer UluçDönemler Dönüşümler, 1969-2006, Metin: Ayşegül Sönmez, Mac Art Gallery Yayını, 65 sayfa, Modern Yayını, İstanbul Aralık 2006.    

Ömer Uluç, Ufuk Çizgisinden Öteye / Beyond the Horizon,  İstanbul Modern Yayını, İstanbul 2025.    

ÖMER ULUÇ

Ömer Uluç (1931 - 2010) 1953’te Robert Kolej'den mezun olduktan sonra ABD’de önce mühendislik, ardından resim eğitimi alır. 1951’de Nuri İyem öncülüğünde kurulan Tavanarası Ressamları olarak adlandırılan grupta yer alan sanatçı, 1965’te Paris ve Londra’da, 1972–1973’te ABD ve Meksika’da, 1974–1977 arasında Nijerya’da ve 1982’ten 2010 yılındaki vefatına kadar ise Paris ve İstanbul arasında yaşamını sürdürür. Çeşitli coğrafyalarda yaşaması ve seyahatlerinin de etkisiyle, keskin bir ironi ve mizâh anlayışıyla insanlar, hayvanlar ve doğadışı varlıklardan oluşan bir canlılar albümü yaratan Uluç, modern sanatın keşif ve araştırma ruhunu sürekli taze tutan bir sanatçıdır.

İZMİR - LONDON

saglamart; dinamik bir anlayış ile hareket eden, kültür-sanat ortamındaki olay ve olgulara, sanatçı tavırlarına, yapıtlara ve yayınlara odaklanan bağımsız bir yayın etkinliğidir. Tüm hakları saklıdır. All rights reserved. Görüntü ve yazılar izinsiz kullanılamaz. Images and texts cannot be used without permission.

Copyright ©
Can Sağlam - Gülay Yaşayanlar Mümtaz Sağlam, 2025.