ARTIST

ömer uluç

düzen dışı bir resim için tanımlamalar

MÜMTAZ SAĞLAM

"

GEnel görünüşü itibariyle dinamik bir fırça işçiliğine dayalı duran Ömer Uluç resminde; boşlukta asılı duran biçimlerin arma/motif” bağlamında tartışılır bir aidiyeti söz konusudur. Plastisite’nin buyruğunca tespit edilen biçimsel dizgeler ve diğer figüratif yığıntı; bir nevi kendiliğindenlik esasına göre resim yüzeyinde konuşlanmakta, sanki kendine özel bir serbesti içerisinde resim yüzeyinde (hatta resim alanını ihlal edercesine) dolaşmaktadır.

Ömer Uluç heykel

Ömer Uluç, Genç Delikanlı / The Young Lad, 1999, Ahşap üzerine karışık teknik / Mixed technique on wood, 190×190 cm. 

Yüzeyin boyasal olanaklarını tartışarak resmini kuran Ömer Uluç, 1990’lı yılların başında fırça hareketleriyle oluşturduğu kümeleri bu kurguya dahil eder. Yani, resmi ortaya çıkaran “oluş” esprisini, psiko-dinamik bir unsur haline getirerek, karalama ritüelinden türeyen ve giderek yabansı portre ve figürlere dönüşen yapıları (arma) sorunlaştırır. Modele ve doğa görünümlerine bağlantılı gibi duran ve/fakat kendi aşkın soyut dizgesinde çoğalan Uluç’un resimlerinde özgür bırakılan fırça baş döndüren bir performans içindedir.

Aslında, Ömer Uluç; “yalın ve basit” görünen bir tasarımı, “karmaşanın ifadesi” sorunu üzerine kurar gibidir. Burada, örgütlü bir karmaşa’dan bahsetmek daha doğrudur. Israrla konusuzluğa atıflı bir resim düşüncesinin salt resimsel unsurlarla nasıl mümkün kılındığı önemlidir. Uluç’un aslında her tuvalinde yaşanan bu dönüştürücü eylem,  bir başkalaştırma ile yepyeni bir anlam ve içerikle buluşma deneyimidir aynı zamanda.

Genel görünüşü itibariyle dinamik bir fırça işçiliğine dayalı duran Ömer Uluç resminde; boşlukta asılı duran biçimlerin arma/motif” bağlamında tartışılır bir aidiyeti söz konusudur. Plastisite’nin buyruğunca tespit edilen biçimsel dizgeler ve diğer figüratif yığıntı; bir nevi kendiliğindenlik esasına  göre resim yüzeyinde konuşlanmakta, sanki kendine özel bir serbesti içerisinde resim yüzeyinde (hatta resim alanını ihlal edercesine) dolaşmaktadır. Öyle ki, çağdaş sanatla uzlaştığından kuşku duymadığımız bir ifade düzeyi ve kalitenin,  giderek malzeme estetiğiyle  buluşan, sürpriz gelişmeleri içinde barındıran bir o kadar da ilginç ve oyunsu bir çözümü kendi kendine dayattığı ortadadır.

Sözgelimi, çözüm önerilerinden (ve Ömer Uluç resmindeki değişmez yeni niteliğin nedenlerinden) biri olan ve aynı oranda Uluç’un sanatını karakterize eden yineleme düşüncesi ve buna bağlı olarak çeşitleme diye netleştirebileceğimiz bir hareket ve davranış tarzı burada büyük önem arz etmektedir. Uluç’un resimleme düşüncesi ve girişiminin esas belirleyicisi olan yineleme ile,  birbirine benzeyen kurgular, nihaî evrede farklılaşarak görsel bir düzen endişesiyle değişime zorlanırlar. Böylece her resim, kendi oluşma sürecini son aşamada tayin eder. Benzer görsel olgular ve yapıntılarla resmi kurma olasılıklarına bir örnek daha katılmış olur. Daha çok soyut ve geometrik-soyut kompozisyonlara ilgi duyan sanatçılarda karşımıza çıkan bu düşünce ve hareket tarzı, Uluç’un soyutlama eğilimli dar figürasyonunda da aynı ölçüde geçerli ve belirleyicidir. Oluş sürecinde kendini var eden resim, soyutlamacı yaklaşımın izin verdiği ölçüde figüre ilgi duymakta, imgelemin sınırını bu koşullarda gerçekleşebilen bir maniyerizmle sınırlı tutmaktadır. Bozuma uğramış olanı bozma yaklaşımı, sanatçıyı daha baştan algısal bütünlüğü zedeleyen çelişkili bir eylemin içinde tutar. Çünkü simge düzeyinde basitleştirilmiş yapı, homojen yüzeyde önemsiz kılınmış gibidir. Ve/fakat ondan başka da önem kazanacak bir şey yoktur. Bu tür ikilemler üzerine tesis edilen resim, onu anlama çabalarımıza da direnme halindedir her zaman… 

Mümtaz Sağlam  Copyright © 2025, All Rights Reserved

Bknz.

1  Ömer Uluç, Galeri Artist Yayını, 235 sayfa, Türkçe, Editörler: Mukadder Şimşek ve Zeki Umay, Tasarım: Ömer Uluç, Karton Kapak, İstanbul, Nisan 2002.

2  Mümtaz Sağlam, “Ömer Uluç Resminde Heykelsi Formlar, Agora, Sayı: 12, Mayıs 2002, İzmir.

3  Mümtaz Sağlam, “Düzen Dışı Bir Resim İçin Tanımlamalar”, Skala, Sayı: 13, Mayıs 2002, İstanbul.

Ömer Uluç, Ormanda / In the Forest, Ayrıntı / Detail, 2001, Tuval üzerine akrilik / Acrylic on canvas, 135×135 cm.

prof. mümtaz sağlam Sanatçı, sanat yazarı ve küratör. Plastik sanatlar alanında gündemde olan konular, kuramsal tartışmalar ve öne çıkan sanatçı tavırları ile ilgili çok sayıda yayını bulunmaktadır. İzmir ve Londra’da yaşıyor ve çalışıyor.

ÖMER ULUÇ SAGLAMART’TA

ÖMER ULUÇ’UN SANATI ÜZERİNE

Son sergilerinde artık iyice belirginleşen düzenleme eğilimi ve hazır nesne tercihi göz önüne alınınca, Ömer Uluç resminde ifade/üslûp sorununun iyice farklılaştığı görülür. Soyutlama eğilimli bu resim yaklaşımında "nesne", hem kendi için, hem kendi başına ve hem de resim için, görsel bir metafor olarak tüm cisimsel haliyle ortadadır. Bu evrede Uluç'un betimleme düzeyindeki gerçekçi boyutu öne çekmek, tekil yapılarla resmi kuşatan bu minimal kompozisyon anlayışının nesne yorumunu; yapısal bütünlük açısından değerlendirmek yerinde olur. Aslında, Ömer Uluç'un 1990'lı yılların sonunda resme resmin dışını katma girişimi, tuval dışına itilen figürün (yapıntının) fiziksel gerçekliğini resme katarak oluşturduğu ve (gerçek olduğu için) gerçekçi duran rölyefsi etki, bu gelişmenin ara evresidir hiç şüphesiz. Özellikle kare formatlı tuvallerin köşelerinden aşan bu yapıntılar, resmi niceliksel açısından da bir olasılıklar tartışması alanına çekmektedir.

Ömer Uluç, Sado/Sado, Ayrıntı/Detail, 2002, Kauçuk üzerine  üzerine karışık teknik/Mixed technique on rubber, 90x30x25 cm.

ÖMER ULUÇ

TAVANARASI RESSAMLARI

1950 yılında, Nuri İyem, Ferruh Başağa ve Fethi Karakaş, Beyoğlu; Asmalımescit Sokağı'ndaki, S. Önay apartmanının çatı katını atölye olarak kiralar. Resim kursları verilen bu mekânda, Tavanarası Ressamları adlı bir kümelenme oluştururlar. Erdoğan Behnasavi, Baha Çalt, Atıfet Hançerlioğlu, Ömer Uluç, Haluk Muradoğlu, Ümit Mildon, Vildan Tatlıgil, Atıf Yılmaz gibi değişik alanlarda öğrenimlerini sürdüren ve resmi bu atölyede öğrenen Tavanarası Ressamları, ilk sergilerini 1951 yılı Mayıs ayında Fransız Konsolosluğu’nda açar.

HALAT, HORTUM VE METAL BORULAR

Ömer Uluç, 1990'lı yılların sonunda başlayan resme resmin dışını katma girişimiyle, aslında tuval dışına itilen figürün fiziksel gerçekliğini resme katmaktadır. Gerçek olduğu için, gerçekçi duran bu rölyefsi etki, aşırı bir biçimleme eylemidir hiç kuşkusuz. Özellikle kare formatlı tuvallerin köşelerinden taşan bu tasavvurun hemen ardından karşımıza çıkarılan halat, hortum ya da metal borular ile elde edilmiş heykelsi üretimlerin, Uluç'un sanat tavrını zenginleştiren önemli görsel katkılara dönüştüğü ortadadır.

aykırı göstergeler düzeni

Ömer Uluç'un baştan beri varlığını koruyan nesne/figür yorumundan, derinliksiz resim düşüncesine öncelik veren bir bakıştan söz etmek gerekir. Bu yaklaşımda; kısmen okunur imgeleri içeren resim yüzeyi; düzlemsî karakterinde sonuna dek ısrar etmektedir. Dış dünyayla ilişkisi sınırlı görünen nesne/figür yapılanmasında, konusuz bir resmi öneren ironik uyarılar da gizlidir. Neredeyse konu açılımının önüne set çeken bir aykırı göstergeler düzeni özenle seçilmektedir

UFUK ÇİZGİSİNDEN ÖTEYE / 2025

Ömer Uluç nesne- heykeller

Ömer Uluç, Kedi ve NişanlısıCat and Fiancee, 1998 (Ayrıntı / Detail), Dr. Nejat F. Eczacıbaşı Vakfı Koleksiyonu / Dr. Nejat F. Eczacıbaşı Foundation Collection, İstanbul Modern Sanat Müzesi / Uzun Süreli Ödünç / Istanbul Museum of Modern Art / Long Term Loan.

MUSEUM EXHIBITION

ömer uluç: ufuk çizgisinden öteye / beyond the horizon

Sergi, Küratörler: Öykü Özsoy Sağnak, Nilay Dursun, Asistan Küratör: Naz Uğurlu Benek, 21 Mart – 12 Aralık 2025 İstanbul Modern, İstanbul. 

Ömer Uluç’un sanat pratiğinde öne çıkan farklı ifade biçimlerini çeşitli temalar altında bir araya getiren sergi, üretim tarihi 1960’lardan 2010’a kadar yayılan kapsamlı bir seçkiye yer veriyor. Kâğıt üzerine desen ve çizimden tuval üzerine akriliğe, kolajdan heykele birçok disiplinden örnekler barındıran sergide, Uluç’un kauçuk, keçe, alüminyum, akrilik levha, PVC ve polyester gibi malzemelerle ürettiği çalışmalar da izleyiciyle buluşuyor. Ömer Uluç: Ufuk Çizgisinden Öteye, insanlık ve evren arasındaki karmaşık ilişkiyi irdeleyerek, döneminin geleneksel sınırlarını aşan sanatçının 300’ün üzerinde yapıtını sunuyor, zaman ve mekân ötesi bir deneyimle, Uluç’un yaratıcı dünyasını keşfe çağırıyor.  

KİTAP – KATALOG YAYINLARI ve AFİŞLER

Ömer Uluç

Ömer Uluç, Galeri Artist Yayını, 235 sayfa, Türkçe, Editörler: Mukadder Şimşek ve Zeki Umay, Tasarım: Ömer Uluç, Karton Kapak, İstanbul, Nisan 2002.  

Ömer Uluç

Ömer Uluç, Söyleşi Afişi,  Organizasyon: Mümtaz Sağlam ve Zeki Umay, Tasarım: Hakan Kırdar, DEU GSF Resim Bölümü, 14-15 Mayıs 2002 İzmir.

Ömer Uluç

Ömer Uluç, 1993-1994-1995, Metin: John Berger, Görüşme: Carole Boulbés, Galeri Nev Yayını, Türkçe-İngilizce, Çeviri: V. Kanetti ve Gönül Çapan, Karton Kapak, 65 Sayfa, İstanbul, 2010.  

Ömer Uluç, Heves Kuşu Durmaz Döner, Bird of Desire Circles Without End, Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık, Türkçe-İngilizce, 336 sayfa, Ciltli, Hardcover, İstanbul, Haziran 2005.  

Ömer Uluç

Ömer Uluç, Painting+Sculpture, Editör: Veysel Uğurlu, Metin: Robert C. Morgan ve Turgut Cansever, Çeviri: Robert Bragner, Tasarım: 2 Tasarım, Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık, İngilizce, Karton Kapak, İstanbul, Ekim 1999.  

ömer uluç kitabı

Ömer Uluç / Umut Burnundan Dolaşarak, Söyleşiler, Alef Yayınları, Genişletilmiş 2. Basım, Türkçe, 412 sayfa, Karton Kapak, İstanbul, Ekim 2019.  

Ömer Uluç, Aralıkta Gidip- Gelmeler / To and Fro in the Space in Between, Metin: Mine Haydaroğlu, Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık, Türkçe-İngilizce, Karton Kapak, İstanbul, Ocak 2006.  

Ömer Uluç, 1995-1996-1997, Metinler: John Ash ve Ahmet Soysal, Çeviri: Yurdanur Salman, Tasarım Konsepti: Ali Taran Creative Workshop, Yapı Kredi Kültür Merkezi Yayını, Türkçe-İngilizce, Karton Kapak, İstanbul, Nisan 1997.  

Ömer Uluç, Armalar-BrassonGaleri Nev Yayını, Schoeller kağıda ipekbaskı tekniğiyle basılmış sanatçı imzalı 100 nüsha, ciltlenerek çoğaltılmıştır.  (Katkıda Bulunanlar: Ali Artun, Haldun Dostoğlu, Ali Gültekin) Ankara Kasım 1985. 

Ömer Uluç

Ömer Uluç, Parçalanmanın Kimyası / The Chemistriy of Fragmentation, Sağ El, Sol El Desenleri – Right Hand, left End Drawings, Metinler: R. Morgan, O. Koçak, M. Başaran, A. Sönmez ve diğerleri, Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık, Türkçe-İngilizce, İstanbul, 2009.  

Ömer Uluç

Ömer Uluç, Paris Sergisi Kataloğu, 1993.

ömer uluç

Ömer UluçDönemler Dönüşümler, 1969-2006, Metin: Ayşegül Sönmez, Mac Art Gallery Yayını, 65 sayfa, Modern Yayını, İstanbul Aralık 2006.    

ÖMER ULUÇ 

Ömer Uluç (1931 - 2010) 1953’te Robert Kolej'den mezun olduktan sonra ABD’de önce mühendislik, ardından resim eğitimi alır. 1951’de Nuri İyem öncülüğünde kurulan Tavanarası Ressamları olarak adlandırılan grupta yer alan sanatçı, 1965’te Paris ve Londra’da, 1972–1973’te ABD ve Meksika’da, 1974–1977 arasında Nijerya’da ve 1982’ten 2010 yılındaki vefatına kadar ise Paris ve İstanbul arasında yaşamını sürdürür. Çeşitli coğrafyalarda yaşaması ve seyahatlerinin de etkisiyle, keskin bir ironi ve mizâh anlayışıyla insanlar, hayvanlar ve doğadışı varlıklardan oluşan bir canlılar albümü yaratan Uluç, modern sanatın keşif ve araştırma ruhunu sürekli taze tutan bir sanatçıdır.

İZMİR - LONDON

saglamart; dinamik bir anlayış ile hareket eden, kültür-sanat ortamındaki olay ve olgulara, sanatçı tavırlarına, yapıtlara ve yayınlara odaklanan bağımsız bir yayın etkinliğidir. Tüm hakları saklıdır. All rights reserved. Görüntü ve yazılar izinsiz kullanılamaz. Images and texts cannot be used without permission.

Copyright ©
Can Sağlam - Gülay Yaşayanlar Mümtaz Sağlam, 2025.