ada yayınları sanat dizisi II / sanata dönüşen bir yayıncılık pratiği

MÜMTAZ SAĞLAM

Ada Yayınları Sanat Dizisi Kitapları, farklı boyutlarıyla, özenli baskıları ve özgün tasarımlarıyla dikkatleri çeker. Bu kitaplarda, birbirinden farklı kâğıtlar bir arada kullanılır ya da katlanmış çift sayfa gibi uygulamalar ilk defa denenir. Bu yüzden, Ada’nın sanat kitapları dizisinin ilk örnekleri, sanki Edgü’nün erken dönem yayıncılık coşkusunun bir yansıması gibidir. Dizide yer alan kitapların basın duyurusunu ve tanıtımını, yönetmekte olduğu Bedri Rahmi Galerisi’nde; düzenlenen sergilerle birlikte gerçekleştirmesi de yine  son derece yenilikçi bir yaklaşımdır.

Ada Yayınları kitap kapaklarında Ferit Edgü [i], beğendiği resimleri kullananarak çarpıcı bir görsellik elde eder. Ayrıca şiir kitaplarının bir kısmını yine ünlü bir sanatçının desenleriyle birlikte baskıya vererek yeni bir uygulamayı da örnekler: yani, sanatçılara ilişkin desen ve resimler, metin dışı bir bağlamda yazar ve şairlerin kitaplarında kullanılır. Edgü, bu birleşimin yarattığı estetik uyuma büyük önem verir. İlk olarak Fikret Muallâ’nın desen ve metinlerinden oluşan Çakallar’da örneklenen bu yaklaşım; ilk şiir kitabı olan Ah Min-el Aşk’ta yine Muallâ’nın, Metin Eloğlu’nun Rüzgâr Ekmek adlı kitabında Orhan Peker’in, Ahmet Oktay’ın Sürgün’ününde ise Burhan Uygur desenleriyle birlikte sunulur. Edip Cansever şiirlerine de aynı şekilde Mehmet Güleryüz’ün desenleriy eşlik eder.

Çakallar’ın hemen ardından Edgü’nün Akademi yıllarında hocalığını yapan Bedri Rahmi Eyüboğlu’nun Binbir Bedros/Otoportreler, Yaşadım, Babatomiler ve Karadut adlı kitapları sanat dizisi formatı içinde yayınlanır. Farklı boyutlarıyla, özenli baskıları ve özgün tasarımlarıyla dikkatleri çeken bu kitaplarda, birbirinden farklı kâğıtlar bir arada kullanılır ya da katlanmış çift sayfa gibi uygulamalar ilk defa denenir. Bu yüzden, Ada’nın sanat kitapları dizisinin ilk örnekleri, sanki Edgü’nün erken dönem yayıncılık coşkusunun bir yansıması gibidir. Dizide yer alan kitapların basın duyurusunu ve tanıtımını, yönetmekte olduğu Bedri Rahmi Galerisi’nde; düzenlenen sergilerle birlikte gerçekleştirmesi de yine  son derece yenilikçi bir yaklaşımdır.[ii]  

Ada’nın yayınladığı sanat kitapları-katalogları, boyut ve tasarım değişimleriye devam eder. 1976 yayın tarihli Yüksel Arslan/Bir Dönem (1951-1961) adlı dört yazarlı çalışma, normal bir kitap formatındadır. Aliye Berger, Eren Eyüboğlu ile Arslan adlı kitaplar, başlangıçta uygulanan boyutları korur. Eren Eyüboğlu, Ergin İnan, Turan Erol ve Mustafa Pilevneli gibi yayınlarda ise yaklaşık olarak kareye yakın yatay bir formata geçilir. Bozkır Rüzgârı’nda ise özel citli ve şömizli bir kitap için dev bir boyut (39×28 cm) uygun görülür.

Tam da bu arada belirtilmedir ki, bir kuşağın görsel belleğini biçimleyen yayınlardan biri olan Nazan ve Mazhar İpşiroğlu’nun birlikte kaleme aldığı 1978 tarihli Sanatta Devrim adlı kitap; her bakımdan okuma hazzı veren, özel ve başarılı bir yayıncılık örneği olarak kabul edilir. Dönemi içinde baskı kalitesiyle dikkatleri çeken, tek tek elde dizilen, pedalda provaları alınan, daha sonra ofset sisteminde  basılan, el dikişiyle ciltlenmiş benzersiz bir yayındır.[iii] Aynı şekilde 1985 tarihli Bozkır Rüzgârı/Siyah Kalem adlı Mehmet Siyah Kalem’e atfedilen ve Topkapı Sarayı’nde bulunan Fatih Albümü resimlerini tanıtan dev boyutlu kitap ile Osman Hamdi’nin Bilinmeyen Resimleri adlı 1986 tarihli ortak kitap da yine bu özenli yayıncılık girişimin örnekleri burada zikredilmelidir.

Ferit Edgü; Ada’nın yayın etkinliklerine 1990 yılında son verir. Ancak sanat dizisinden birkaç kitabın 1990’lı yıllardan sonra yayınlandığı dikkatierden kaçmaz. Sözgelimi Cihat Burak adlı kitap/kataloğun yayın tarihi 1991, Füreya /Ateş ve Sır adlı kitabın 1992, Nedim Günsür’ünki ise 1992 yılıdır. Bu katalogların bazıları Garanti Bankası Sanat Galerisi ile ortaklaşa yayınlanır. Ada Yayınları konseptinin burada korunduğu ancak yeni legonun kullanıldıldığı görülür. 1994 yılında sanat dizisi yayınları, Avni Arbaş ile Neşet Günal kataloglarıyla devam eder. Ayrıca günümüzde antika değeri bulunan ve elde edilmesi artık zor olan Abidin Dino’nun üç yeni kitabı Eller, Yüzler ve Pera Palas da aynı yıl yayınlanır. Bu dizinin son örneği olan 1997 tarihli Komet kataloğunda ise, kapak tasarımının ve boyutların yeniden değiştiği gözlenir.

ada yayınları tarafından yayınlanan sanat ve sanatçı kitaplarının listesi[iv]

Mümtaz Sağlam, Copyright © 2023, Tüm hakları saklıdır. / All Rights Reserved

Ayrıca Bakınız: https://saglamart.com/ferit-edgu-ve-ada-yayinlari-sanat-dizisi