Renklerle boşlukların harmanlandığı, gizli bir özgürlük ateşinin alevlendiği bu resimde orta yerde dans eden iki kadın figürü, adeta yeni modern zamanların kutsal kahramanı olarak simgelenen maskeli büyücülere dönüşmüştür. Ayrıca çok sayıda ve çeşitli imgeyle kurulan fantastik bir şiddetle yüklü bu aurada, savrulma hâlindeki şeyler, total bir savunma hâlinin biyopolitik yorumu olarak resimlenmiş gibidir. Hiç kuşkusuz ki Dzama’nın, çocukluk fantezileri ile masalsı iç dünyasını yansıtan bu panoramik düzenleme, gergin ve örtük bir psikolojinin yarattığı gizemli dünyanın etrafa saçılmasından ibarettir.  

Marcel Dzama’nın canlı ve neşeli bir şekilde şimdiyi canlandıran öykü resimleri, aslında kötücül bir zamanı boyutlandırır. Tarihsel bağlamda bir bellek dökümünü andıran düzenlemeler, her durumda bir umudun muğlak sınırlarını ifşa etmektedir. Burada beliren ve beden ile zihnin kıvrımlarına dolanan mecazlarla yüklü anlatıları ise; erotizm, şiddet, ölüm, umut ve çocukluk fantezileriyle süslü bir mukavemet sanatı olarak görmek gerekir.

kendilik deneyimlerini içeren muhalif ve masalsı bir dil 

Marcel Dzama, gerçeküstücü bir imge metodolojisi üzerinden, kendilik deneyimlerini de içeren muhalif ve masalsı bir dil yaratmıştır. Aynı zamanda lirik bir şiddetin biçimselleştirildiği bu duyarlı, dinamik ve çizgisel dil, zengin ayrıntılara yer veren algısal bir aforizmaya dönüşmüştür. Tıpkı Yalancıların kemikleri üzerindeki ateş gibi dans edelim ve bırakalım hakikat küllerinden yükselsin (ya da Ay dansı) adlı çok parçalı kompozisyonda görüldüğü gibi… Yan yana getirilmiş kağıt yüzeylerle gerçekleştirilmiş bu büyük resim, farklı kümelerden oluşan yaşamsal ve ritmik bir atmosfere sahiptir. (1) Mutlak bir umudun temsilcileri olarak yerleştirilen kadın figürleri, resmin merkezine konumlanan ayın ışığı altında dans etmektedir. Yoğun bitki desenleri, kelebekler, kediler, yarasalar, maymunlar, kuşlar, portreler ve iskelet kafasının oluşturduğu bu tekinsiz ortamda; resmin tüm dinamizmini etkileyen, bilinçdışını sertleştiren ve hakikate dair duyarlılığa öncelik veren gerçekçi bir söylem söz konusudur.  

Aslında, Marcel Dzama resimlerinde bugünü daha yaşanabilir kılmayı sağlayan bir ekosisteme yönelik atıflarda bulunur. Yoğun bir imgelem üzerinden hisleri ve düşünceleri, kaygı ve korkuları tartışan soyut ve simgesel bir düzen oluşturur. Burada; post-travmatik duygulanımların etkisiyle her türlü gerçeğin bulanıklaştığı, yoksunlaşan radikal iradenin kirlettiği, mahremiyetlerin çatışmalı bir hâle geldiği ve hakikatin üstünün örtüldüğü bir ortamdan bahsedilmektedir. Bu kapsamda, eğlenceli bir dünyanın yansıması gibi görünen Marcel Dzama resmini oluşturan ironik göstergeler, bir tutulma hâli içinde kalarak; korku, kaygı, tutku, nefret, başkalaşım, ölüm döngüsü ya da nevroz gibi birbirine sarmalanmış kavram ve durumlara odaklanır. Öte yandan, topyekûn bir arınma hissi yaratan bu eylem, yeni savaşlara, sosyal kırılmalara ve çatlaklara karşı direnci önerirken azalan umutlara da vurgu yapar. 

Bu bağlamda Dzama’nın resminde sürreal bir dışavurumun, yaratıcı bir hayal gücünün, coşkulu bir şekilde devrede olduğu, müzikle dansın etkili ve enerjik bir rüyanın metaforu hâline gelerek hakikati kodladığı bir düzlem söz konusudur. O yüzden de; gerçekliğin kırılma çizgilerinin sürekli yeni algı eşikleri yarattığı bu büyük düzenlemede, sergilenen sahici gerçeklikle birlikte performatif bir yaşamın ve ona yön veren bir belleğin güçlü etkisini görmek mümkündür.