gülay yaşayanlar: yaratıcı eylemin kavramsal niteliği
MÜMTAZ SAGLAM
Gülay Yaşayanlar 2017 tarihli resimlerinde karşımıza çıkan deneyim oldukça karmaşık, yoğun ve derinlikli bir enerjik bütünlüğü kendine dahil etme çabasındadır. Çeperleri her defasında değişen bu yapı, organik bir labirent gizemiyle içinde tutmaktadır çok şeyi. Soyut leke tipolojisine yakın duran olağanlığına karşın, buradan sağladığı referansları reddeden bir somutluk ve kavramsal yoğunluk içindedir. Böylece kararlı bir şekilde imge/form oluşturmaya yönelik bilgi ve deneyimlerin, hızlı ve kuralsız bir şekilde geniş yapı kümelerine dönüşmesi dikkat çekicidir. Üstelik küme elemanlarının normal biçimleme yöntemlerini iptal ya da ihlâl eden unsurlardan oluşması, bu eylemin kavramsal niteliği üzerinde bizi düşünmeye zorlamaktadır.
Gülay Yaşayanlar , “Belirsiz Şeyler”, #201, Kağıt Üzerine Karışık Teknik Uygulama, 56×78 cm. https://saglamartspace.com/gulay
Gülay Yaşayanlar’ın 2015-2017 tarihli resimlerinde imge, boşlukta ve yalnızdır. Boşlukta imâl edilen bu biyo-politik nesne, içinde zaptedilen enerjinin yön verdiği bir tasavvurdur öncelikle. Öznel olanı doğrudan niteler; mutlak, yalnız ve gizemli görünür. Kendi idealizmi içinde sıra dışı bir özne ve nesne ilişkisini açığa çıkarır. Ya da; giderek marjinalleşerek kendini oluşturan yabansı ve tuhaf ilişkilerin çelişkisine gönderme yapar. Dolayısıyla bu imgelemi merkeze alan dolayıma dikkat etmek gerekir. Kendine tenha, kuytu bir yer edinerek, sanki ruhun iç halleriyle oynayan bir nesneden bahsedilmektedir. Sürekli mesafe yaratan, korku ve tutkularla ilişkili görünen bu nesne üzerinden, estetik algının yeni ve farklı açılımları ile çeldirici ve kışkırtıcı işlevi üzerine düşünmemiz istenmektedir.
Sıklıkla vurguladığımız üzere, kıvrımlar ve katmanlar üzerinden biçimsel karakterini belirleyen bu resim pratiği aslında, duyusal ve öznel olanı derinleştiren sistematik bir öteleme davranışı içindedir. Olumsuzluk öneren, gizemli ve tuhaf görünen bir tasavvurla karanlık bir yöne kayarak sınırlarını genişletmekte, etki-tepki ya da neden-sonuç ilişkisine göre yoğunluğunu belirlemektedir. Daha çok soyut ve düşünsel olgulara tekabül eden yapıntı, o ölçüde de şahsileşerek tarih ve zaman boyutunu ötelemekte, muğlak alanlara doğru çekmektedir. Duyusal bir hakikat, böylece; doğrudan jestlerle biçimlenen bir tavırla, tüm yalınlığı ile ortaya çıkmaktadır.
Aynı zamanda bu resim; sahip bulunduğu tek unsurun ebedî suskunluğu üzerine kurulur. Fakat bu sessizlik hali, kışkırtıcı bir dinamik olarak, iç-mekânı kaotik bir gerilime sevk eder. Sözgelimi, bu ortamda sahne alan varlık düzeni, boşlukta tek başına dolaşmaktadır. Bir şekilde, içinde mahrum ve mahkum bırakıldığımız bu imge tasavvuruna yön veren gerilimi birlikte yaşarız. Paylaştığımız bu etkinin, aslında biçimi varlık haline getiren, onu sahici kılan bir husus olduğunu söylememiz gerekir. Zaten; muğlaklığı ile hem karşımızda olan, hem de bir anda boşluğa sürüklenen imgenin, bir mekân tasarımının tek nesnesi olduğu bilgisi ve ön-kabulü; okuma çabamızı yönlendiren başlıca temel koşul gibidir. Bu sayede, nesnel yapıyı duyumsanır yanıyla, oluş mantığıyla değerlendirmiş oluruz. Gerçekleşen deneyimin süreklilik ile sınırlarının dışına taşan hareket alanında, bağımsızlaştırıcı ve başkaldırıcı unsurların ne olabileceği tartışması da böylece kendine bir zemin yaratacaktır. Bu zemine yayılan resim tavrı, özellikle dil’e odaklanan bir olasılıklar tartışması içinde yani dil’e müdahale bağlamında anlam bağlantılarını iptal edebilen aykırı bir konum içinde görünecektir. Dil, öznelliğe atıflı biçim-anlam ilişkilerini kuran ve reddeden bütünleyici bir iradeye karşılık gelmektedir burada…
Dolayısıyla hem görsel, hem de sözel dilin kullanımı bağlamında, bilinçli bir tercih üzerinden simgeselleştirici bir yaklaşım karşımızdadır. Daha çok düşünsel gerekçelerle çakışan bu tahayyül, kendi bütünlüğünü tesis eden bir iç-denetim doğrultusunda nihaî haline ulaşmaktadır. Biçimin sahip bulunduğu yapı; doku ve katmanlar, kıvrımlar, şekli bütünleyen işlevlerinin ötesinde, zaten bağımsız çağrışımlara fazlaca izin vermez. Tüm unsurların eşzamanlı birliği, hızlı ve kararlı oluşumu ve doğrudanlığı, yeni bir ikon düzeninin habercisi gibidir. Kompozisyon, tüm bu ilişkisel ağı zaafa uğratmadan; tipolojik tekrarın oluşturduğu dizgede, düşünsel gerekçelerle lirik duyumsamanın taleplerine yanıt verdiği anda tamamlanır.
Benzerlik gösteren yaratıcı hamlelerle inşa edilen bu yapı, sanki dışarıda süregiden hayatın dışsallaştırdığı (abject) unsurları içinde barındırmaktadır. Tanımlanamaz biçimin iç yoğunluğu, tortuları kaplayan resmin içinde tutan görüntüsüyle anlaşılabilir. Sanki bir beden tasvirini olanaklı kılan bu kapsama, hayatın kültürel ve sosyal düzlemde fazlalığını ve küllerini barındıran sürreal bir boyut dahil edilmektedir. Resimlerde gözlenen değişken odaklara yönelen iç-bükey hareketlerle, bu bünyede gerçekleşen tahammülün, sindirme kapasitesinin düzeyini gösterilir. Bedensel organizmanın teşekkülü, görselliği estetize eden ve gösterge düzeyine çeken bir nazik vurgularla sonuçlanır.
Bu bağlamda; Gülay Yaşayanlar’ın 2015-2017 tarihli resimlerinde karşımıza çıkan bu deneyim oldukça karmaşık, yoğun ve derinlikli bir enerjik bütünlüğü kendine dahil etme çabasındadır. Çeperleri her defasında değişen bu yapı, organik bir labirent gizemiyle içinde tutmaktadır çok şeyi. Soyut leke tipolojisine yakın duran olağanlığına karşın, buradan sağladığı referansları reddeden bir somutluk ve kavramsal yoğunluk içindedir. Böylece kararlı bir şekilde imge/form oluşturmaya yönelik bilgi ve deneyimlerin, hızlı ve kuralsız bir şekilde geniş yapı kümelerine dönüşmesi dikkat çekicidir. Üstelik küme elemanlarının normal biçimleme yöntemlerini iptal ya da ihlâl eden unsurlardan oluşması, bu eylemin kavramsal niteliği üzerinde bizi düşünmeye zorlamaktadır.
Bkz. Mümtaz Sağlam, Gülay Yaşayanlar / Tahayyül ve Mesafe, Mas Matbaası, Eylül 2015, İstanbul.
ayrıca bakınız: https://saglamart.com/gulay-yasayanlar-ile-soylesi
